İngiliz Tackle Tax Havens örgütü, dünyada en fazla vergi kaçırılan ülkeleri belirlediği araştırmada Türkiye’nin kayıtdışı ekonomide yıllık tutarının 230 milyar dolar ve vergi kaybının 54 milyar dolar olduğu kaydedildi
Ekonomik büyüklükte dünya 16’ncısı olan Türkiye kayıtdışı ekonominin neden olduğu vergi kaybında dünya 14’üncüsü oldu. İngiliz kuruluşun yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de kayıtdışının ekonomideki payı yüzde 31. Kayıtdışı ekonomi tutarı 230 milyar dolar ve yıllık vergi kaybı 54 milyar dolar.
Türkiye dünyada kayıtdışı ekonomisi ve bunun neden olduğu vergi kaybı en çok olan 14 ülke arasına girdi. Vergi kaçakçılığına karşı mücadele yürüten İngiliz Tackle Tax Havens örgütü, dünyada en fazla vergi kaçırılan ülkeleri belirlediği araştırmasını yayımladı. Ödenmeyen vergiler göz önünde bulundurularak oluşturulan listede Türkiye on dördüncü sırada yer aldı. Araştırmaya göre vergi kaçakçılığında ABD ve Brezilya başı çekiyor. Bu ülkeleri İtalya ve Rusya izliyor. Ancak kayıtdışı ekonominin milli gelire oranına bakıldığında ilk 20 ülke arasında Rusya yüzde 44 ile başı çekerken yüzde 31 ile Türkiye hemen ardından geliyor. Kayıtdışı ekonomi nedeniyle vergi kaybı en fazla olan ABD’nin yeraltı ekonomisi 1.2 trilyon dolar. Bu, 14.5 trilyon dolar olan ABD milli gelirinin yüzde 8.6’sına denk geliyor.
230 MİLYAR DOLAR YERALTINDA
Araştırmaya göre 735 milyar dolarlık milli gelire sahip Türkiye’de kayıtdışı ekonominin tutarı 230 milyar dolar. Araştırmaya göre ortalama vergi yükü yani mükelleflerin gelirinin vergi olarak ödenen kısmı ise yüzde 23.5 ile gelişmiş ülkelerin altında seyrediyor. ABD’de bu oran yüzde 26, İtalya’da yüzde 43, Fransa’da ise yüzde 44. Ancak Türkiye’de beyana dayanan ve başta kuyumcu, avukat ve doktorlardan oluşan serbest meslek sahiplerinin gelirinin büyük bölümünü göstermemesi, vergiyi az ödemesi ve şirketlerin de birçok indirim ve istisnadan yararlanması bu oranı küçülten en büyük etken. Kayıtdışının yüksek olması kayıtiçinde olan mükelleflerde vergi yükünü yükseltirken kişi başı vergi yükü düşük görülüyor.
AVRUPA VERGİ TOPLAYAMIYOR
Dünyada ödenmeyen toplam vergi miktarı ise 3.1 trilyon dolar (dünya ekonomisinin yüzde 5.1’i) olarak hesaplanıyor. Bu rakamın yarısı Avrupa ülkelerine ait. Öyle ki birçok Avrupa ülkesinde kayıtdışı ekonomi ve vergi kaybı ABD’nin iki katına ulaşmış durumda.
ARAP BAHARI İLE İLGİNÇ BAĞLANTI
Mısır, Tunus ve Libya’da kayıtdışının payının % 35’in üstünde olması Arap Baharı’nı yaşayan bu ülkelerdeki sorunları gün yüzüne çıkarıyor. Arabistan, İran ve Ürdün gibi ülkelerde ise bu oran % 18’den fazla değil.
"2011’DE 299 ÇEŞİT VERGİ TÜRÜYLE KARŞI KARŞIYA KALDIK"
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) Başkanı Yahya Arıkan, 2011 yılında mevzuatta 299 çeşit vergi türüyle karşı karşıya kalındığını kaydederek, “Bu kadar çok vergi, üstelik de karışık ve anlaşılmaz olunca, vergiden kaçışı ve kayıtdışı ekonomiyi tetikler” dedi.
Arıkan, yazılı açıklamasında, 2011 yılında mevzuatta kişi ve kurumları ilgilendiren 299 çeşit vergi türüyle karşı karşıya kalındığını, halen 46 çeşit ceza, 22 çeşit harç ve 20 çeşit fonun uygulamada olduğunu belirtti. Vergi mevzuatının kısa ve anlaşılabilir olması gerektiğini vurgulayan Arıkan, hükümetin Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı çerçevesinde bir yüksek kurul oluşturduğuna değindi.
Arıkan, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) gibi kurumların da bu mücadeleye katkı verebileceğine işaret ederek, vergi mevzuatındaki gri alanların temizlenmesinde önemli bir rol üstlenilebileceğini belirtti.
Arıkan, “Bu kadar çok vergi, üstelik de karışık ve anlaşılmaz olunca, vergiden kaçışı ve kayıtdışı ekonomiyi tetikler” diye konuştu.
GAZETE HABERTÜRK / Rahim AK