Türkiye Engelliler Araştırması bilgilerine nazaran ülkemiz nüfusunun yüzde 12,29’u engelli bireylerden oluşuyor. Uzmanlar, engellilik kavramının külliyen insan hakları temelli bakış açısıyla ele alınması gerektiğini belirterek yaşama tam ve eşit şartlarda iştiraklerinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yapılmasına işaret ediyor.
Yeditepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısmı Lideri ve birebir vakitte Gelişim ve Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Feryal Subaşı, “3 Aralık Dünya Engelliler Günü”ne ait açıklamalarda bulundu.
Kadınlar Daha Dezavantajlı
Türkiye Engellilik Araştırması datalarına nazaran ülkemizde mahzuru olan bireylerin toplam nüfusa oranının yüzde 12,29 olduğunu anımsatan Prof. Dr. Feryal Subaşı, şu dataları paylaştı: “Engelilik tipleri ise ortopedik mahzur, görme pürüzü, işitme mahzuru, konuşma pürüzü, zihinsel pürüz ve süreğen bir hastalığa sahip olmak olarak sınıflandırılmıştır. Türkiye’de en az bir manisi olan 3 yaş ve üzeri nüfusun oranı yüzde 6,9’dur. Erkeklerde yüzde 5,9 olan bu oran bayanlarda yüzde 7,9’dur. Yaşlanma ile kronik hastalıkların sıklıkların artmasına bağlı olarak bu oran artmaktadır. 35-39 yaş kümesinden itibaren en az bir pürüzü olma durumu açısından bayanlar erkeklere oranla daha dezavantajlıdır. Dünyada ise Sıhhat Araştırmaları ve Global Hastalık Yükü Araştırmasına nazaran engellilik oranı sırasıyla yüzde 15,6 ve yüzde 19,4 olarak hesaplanmıştır.”
Hizmetlerin Geliştirilmesine Işık Tutuyor
Prof. Dr. Subaşı, Engelliler Günü’nün Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komitesi tarafından, 1992 yılında, engelli olan bireylerin insan hakları temelli bakış açısıyla, tam ve eşit şartlarda yaşamalarına, yaşama tam iştiraklerine katkı sağlamak hedefiyle ilan edildiğini anımsattı. Subaşı, bunun sağlanması için ise erişilebilirlik, toplumsal yaşama iştirak, eğitim, toplumsal olarak korunma, sıhhat ve istihdam alanlarında farkındalığın arttırılmasına ve bu alanlarda verilen hizmetlerin geliştirilmesine ışık tuttuğunu söyledi.
İstihdam Yaşama İştirakte Değerli Bir Kriter
Bireylerin yaşama iştiraklerinin, fizikî etrafa ve kişilerarası irtibata iştiraklerini kapsayan şemsiye bir kavram olduğunu anımsatan Subaşı, “İstihdam edilebilirlik durumu bireylerin, toplumsal yaşama eşit iştirakini gösteren çok değerli bir kriterdir. Birey bir işe sahip olduğunda, sahip olduğu iş nedeniyle tertipli para kazanma, toplumsal yaşama katılma, toplumsal haklara, daha etkin ve üretken bir hayat imkanlarına doğal olarak ulaşır ” dedi.
Önyargılar Aşılmalı
“Engellilik kavramı külliyen insan hakları temelli bakış açısı ile değerlendirilmelidir” diyen Feryal Subaşı, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Toplumda yaşayan tüm bireylerin eğitim, sıhhat, istihdam, spor üzere hizmetlere ulaşımlarının insan hakları bağlamında herkes için benzeri ve eşit olduğu her fırsatta vurgulanmalıdır. Engelli bireylerin istihdam edilme imkanlarının geliştirilmesi için olumlu bilinçlendirme / bilgilendirme faaliyetleri ile engelli bireylere yönelik ön yargılı tavır ve davranışlar önlenmeye çalışılmalıdır.”
Çevre için Kozmik Tasarım
Yeditepe Üniversitesi Mahzuru Olan Öğrenciler Müşavere ve Uyum Ünitesi Uzmanı Fzt. R. Benan Özkol da, kamusal alanda erişilebilir alanlar, binalar, bilgilendirme sistemlerinin herkes için ulaşılabilir olması gerektiğine işaret ederek “Üniversiteler, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri tarafından geliştirilen / uygulanan mahzuru olan ve olmayan bireylerin eşit biçimde entegre oldukları, herkes için üniversal tasarım ve insan hakları temelinde yaklaşımlar içeren, farklılıklara saygıyı temel alan çalışmalar bu alana değerli katkılar sağlayacaktır” diye konuştu.
Ayrımcılık Önlenmeli
Benan Özkol, şu tekliflerde bulundu: “Bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı ve yapılacak olan bilinçlendirme çalışmalarına mahzuru olan ve olmayan bireylerin ortak iştiraki sağlanmalıdır. İnsan hakları temeline dayalı bakış açısı her fırsatta vurgulanmalıdır. Ayrımcı, ötekileştirici, dışlayıcı tavırlara dikkat çekilerek tedbire stratejileri üzerine faaliyetler arttırılmalıdır. Bireylerin toplumsal hayat, eğitim ve spor, rekreasyon ve istihdam imkanlarına tam ve aktif katılmaları desteklenmeli, üretken olarak ömürleri için gerekli imkanlar arttırılmalıdır. Engelli bireylerin istihdam edilebilirliği arttırılmalıdır. Bu kapsamda modeller geliştirilmeli ve dünyadaki başarılı istihdam modelleri ülkemize nazaran, kurumların dayanağı ile adapte edilip, sonuçları takip edilmelidir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı