Hamas lideri Halid Meşal’in Suriye’nin başkenti Şam’ı sessiz sedasız terk ettiği haberleri soru işaretlerini de beraberinde getirdi.
Bu gelişmenin nedenleri tartışmalı ancak Ortadoğu’daki dengeleri derinden sarsacağı da kesin.
Diplomasi ve istihbarat kaynakları, dün yaptıkları açıklamalarda, şu an Mısır’da bir ziyaret gerçekleştiren Meşal’in Suriye’ye kesinlikle geri dönmeyeceğini ifade etti. Dolayısıyla Hamas’ın politbürosunun da kağıt üzerinde hala Suriye’de olduğu ancak etkinliğinin olmadığı belirtildi.
Kaynaklar, Meşal’in Suriye’den ayrılmasına gerekçe olarak, 10 aydan fazladır süren çatışmalar dolayısıyla Şam’ın eskisi kadar güvenli olmamasını ve Meşal’in artık burada uluslararası ziyaretçileri ağırlayamayacak olmasını gösterdi.
AYRILDI MI KOVULDU MU?
Ancak Meşal’in Suriye’den ayrılmasının asıl nedeni, Şam hükümetiyle yaşadığı gerginlik gibi görünüyor.
Yani Meşal’in kendi isteğiyle Suriye’den ayrıldığı açıklanmış olsa da Esad yönetiminin Hamas’ı ülke topraklarından atmış olması güçlü bir ihtimal.
Bu durumu açıklamak için 2011 başından bu yana Ortadoğu’da yaşanan halk ayaklanmalarına Hamas’ın ve Meşal’in verdiği tepkilere bakmak gerekiyor.
ARADA KALDI
Daha önce Tunus, Mısır ve Libya’daki halk hareketlerini destekleyen Meşal, Suriye’de gösteriler başladığında iki arada kaldı.
Meşal, bir yandan Hafız Esad döneminden bu yana kendisine kucak açan Şam hükümetiyle ilişkilerini korumak isterken, bir yandan da Hamas’ın önemli destekçilerinden olan Müslüman Kardeşler’in de aralarında olduğu Suriyeli muhalifler konusunda sessiz kaldığı için eleştirildi.
Esad güçlerinin operasyonlarında yüzlerce Sünni Müslüman’ın hayatını kaybetmesi de Meşal’i zor durumda bıraktı.
İRAN HAMAS’I YALNIZ BIRAKTI
Bu dönemde Hamas’a desteğini kesen bir diğer ülke de Şii İran.
Tahran’ın Ağustos 2011’den bu yana Hamas’a kaynak aktarımını durdurduğu gelen haberler arasında.
Özetle Hamas’ın, Şii-Alevi yönetimlerle ilişkileri kopma noktasına gelmiş gibi.
KATAR KUCAK AÇTI
Hamas’ın böyle bir zamanda en büyük desteği Arap dünyasında Şam’ı en sert dille eleştiren ülke olan Sünni Katar’dan alması durumu daha da ilginç hale getiriyor.
Önümüzdeki dönemde Hamas politbürosunun üyelerine Katar pasaportu verileceği ve büronun bu ülkeye taşınacağı söylentileri var.
13 YIL SONRA BİR İLK
Bu tabloya bir de Hamas’ın eski merkezi Ürdün’ü eklemek gerek. Meşal, 1999 yılında sınır dışı edildikten sonra yarın Ürdün‘e ilk resmi ziyaretini gerçekleştirecek.
Yine Katar’ın arabuluculuğuyla düzenlenen bu ziyaret sırasında Meşal, Ürdün Kralı Abdullah’la da görüşecek. Kral Abdullah’ın Esad’a istifa çağrısı yapan ilk Arap lider olması da bir diğer önemli bir nokta.
Ocak ayı başında El Şark El Avsat’a konuşan kaynaklar, Hamas yetkililerinin ailelerinin Ürdün’e taşındığını da öne sürmüştü.
Amman yönetiminin Hamas’ın bu ülkede siyasi faaliyet gerçekleştirmemesini şartıyla bu durumu kabul ettiği belirtilmişti. İsrail basını ise Katar’ın Hamas’a ev sahipliği yapması karşılığında, Ürdün’e doğalgaz ve para yardımı teklif ettiğini iddia etmişti.
O dönemde Ürdün hem para aldığı hem de Meşal’in Amman’ı ziyaret edeceği haberlerini yalanladı. Ancak Meşal’in yarın Ürdün’e gidecek olması kafaları karıştırdı.
MEŞAL “BIRAKIYORUM” DEDİ
Elbette Meşal’in geçtiğimiz hafta sonu Hamas’ın liderliğine yeniden aday olmayacağını açıklaması, örgütün içinde de dengelerin değiştiğine işaret.
Müslüman Kardeşler çizgisini takip eden ve Hamas’ın siyasi bir hareket olmasını isteyen Meşal’in liderliği bırakması Hamas’taki şahinlerin güçlenmesini ya da örgütün bölünmesini beraberinde getirebilir. Bu da İsrail’den Türkiye’ye bütün bölgeyi etkileyecek değişimlerin habercisi olur.
Tüm bu gelişmeleri alt alta sıraladığımızda ise Ortadoğu’daki hassas dengelerin değiştiği görülüyor.
Dünyanın en sıcak bölgesinde, kartlar yeniden karılıyor, ittifaklar baştan aşağı değişiyor.