Fizyolojik olarak iyi bir hafıza; beyin hücrelerinizin toplam sayısına (nöronlar), hücreler arasındaki iletişimin düzgün akışına ve hücrelerin sağlığına bağlıdır. Genel sağlık durumunuz hafızayı birçok yönden, güçlü bir şekilde etkileyebilir. Örneğin; vücudun kardiyovasküler sistemi beyin hücrelerinin çalışma performansını etkileyebilir. Vücuttaki her hücrenin hayatta kalabilmesi ve düzgün çalışabilmesi için sürekli bir oksijen kaynağına ve besin maddelerine ihtiyacı vardır. Oksijen ve besin maddeleri kan yoluyla taşındığından, kan akışını olumsuz yönde engelleyen herhangi bir şey beyin hücrelerinin işlevini etkileyebilir. Basitçe, sağlıklı bir kalp sağlıklı bir beyin için çalışır. Bu yüzden kan basıncı ve kolesterol seviyelerini kontrol altında tutmak, düzenli egzersiz yapmak ve sigara, alkol gibi enerjinizi düşürecek kötü alışkanlıklardan uzak kalabilmek önemlidir.

Kalp sağlığınızı koruyucu bir diyet; genel sağlığın yanı sıra hafızanızın sağlığı nedeniyle de oldukça önemlidir ki çarpıcı bir araştırma hafızanın geliştirilmesi ve korunması için belirli besinleri ve onların içeriğindeki öğeler arasında bağlantıları bulmuştur. Bu “hafıza” gıdaları, meyvelere ve yeşil yapraklı sebzelere rengini veren kimyasal bileşikler olan flavonoidleri içermektedir. Hafıza fonksiyonlarını desteklediği görülen iki önemli flavonoid; antosiyaninler ve quarsetindir. Hafızayı geliştirdiği bulunan diğer besin maddeleri; folat ve omega-3 yağ asitleridir.

Hafızayı güçlendirmek yani beynin gücünü arttırmak için en iyi besinlerin sıralandığı şu listeye bir göz atın!:

Kırmızı Meyveler:

Kırmızı meyveler diğer meyvelerle karşılaştırıldığında, bazı antioksidanların en yüksek konsantrasyonlarını bünyelerinde barındırırlar ve hepsi beyin hücrelerinin bozulmalarına karşı koruyucu etki gösteren, yararlı antosiyaninler ve flavonollerden (flavonoidlerin alt grubu) zengindir.

Bazı çalışmalar, flavonoidlerden zengin diyetlerin insanlarda hafıza kaybını tersine döndürmede yardımcı olabileceğini ortaya koymuştur.

Yaban mersini, flavonoidlerin en iyi kaynaklarından biri olduğundan tüketimine günlük beslenmenizde yer vermenizi şiddetle öneririm.

İngilterede yapılan bir çalışma, bol miktarda yaban mersini tüketiminin hafıza ve öğrenmeyi geliştirebileceğini ortaya çıkarmıştır. Yaban mersini gibi taze kırmızı meyveler; çiftçi pazarlarında, yerel süpermarketlerde ve sağlıklı yiyecek marketlerinde bulunmaktadır.

Sezon dışı aylarda, dondurulmuş taze meyveler besleyici olduğu kadar iyi bir alternatif haline de gelmektedir.

Yeşil Yapraklı Sebzeler:

Ispanak, beyaz lahana, kara lahana, hardal yaprağı ve şalgam gibi yeşil yapraklı sebzeler, hafıza üzerinde doğrudan etkiye sahip olan folatla (ek besin takviyelerinde ve zenginleştirilmiş besinlerde bulunan folik asit, bu besin maddesinin sentetik formudur) yüklüdür.
Boston’daki Tufts Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, araştırmacılar 3 yıl boyunca 320 erkeği takip etmiş ve kandaki homosistein (yüksek kalp krizi riskiyle ilişkili bir amino asit) düzeylerini takip etmişlerdir.

Homosistein düzeyleri yüksek olan katılımcıların hafızalarının daha zayıf olduğu; folik asitten zengin gıdalarla beslenenlerin (bu tür bir diyet doğrudan homosistein seviyelerini düşürür) hafızanın zayıflamasına karşı koruyucu etkiye sahip oldukları görülmüştür.

Bir Avustralya çalışmasında folik asitten zengin besinleri bol miktarda içeren bir diyet, daha hızlı bilgi işleme ve daha iyi hatırlamayla ilişkili bulunmuştur, başka bir çalışmada 5 hafta boyunca yeterli miktarda folik asit tüketen kadınların hafızasında genel iyileşmeler saptanmıştır.

Yağlı Balıklar:

Sağlıklı bir zihin için, sağlıklı yağlar önemlidir. Araştırma besin ve hafıza söz konusu olduğunda, özellikle somon, sardalye, ringa ve uskumru gibi yağlı balıkların sağladıkları bol miktarda omega-3’le gösterinin yıldızı olması gerektiğini göstermektedir hatta, 2006 yılı Kasım ayında Nöroloji Arşivleri’nde yayınlanan bir çalışmada, omega-3 seviyeleri yüksek olan deneklerin, omega-3 seviyeleri düşük olan deneklere göre demans (bunama) tanısı almalarının belirgin şekilde daha düşük ihtimal olduğu görülmektedir.
Chicago Rush Üniversitesi Tıp Merkezi’nden araştırmacılar tarafından yapılan daha önceki bir çalışmada, diyetlerin hafızalarını nasıl etkilediğini görmek için 3000’den fazla ve erkek 6 yıl boyunca izlenmiştir, haftada en az bir kez balık yiyenlerde, hiç balık yemeyenlere oranla hafızanın yavaşlamasında %10’luk bir düşüş görülmüştür. Bu fark, balık tüketenlerde hafıza ve düşünme yeteneği açısından 3 yaş daha genç olduklarını göstermektedir.

ÖNEMLİ!!! Haftada 3 kere 110 gramlık porsiyonlarda yağlı balık tüketmeye çalışın. Eğer bu durum sizin için pek gerçekçi değilse, balık yağı takviyeleri kullanmayı düşünebilirsiniz.

Kahve:

Kahve severler için güzel haberlerim var: yaklaşık 2 yıl önce, Avusturya Innsbruck Üniversitesi’nden araştırmacılar kafeinli kahve içmenin geçici bir süre için, kişinin odaklanmasını ve hafızasını keskinleştirdiğini bulmuşlardır.

Gönüllülere, kafein düzeyleri eşit, yaklaşık 2 fincan kahve verildikten sonra, gönüllerin beyin fonksiyonlarında hafıza da dahil olmak üzere iki yerde bir artış olup olmadığını gözlemlemek için manyetik rezonans görüntüleme kullanıldı,kafein verilmeyen gönüllülerde beyin fonksiyonlarında artma gözükmedi.
Önde gelen nöroloji dergilerinin birinde yayınlanan başka bir çalışmada, kafeinin etkilerinin kadınlarda daha uzun ömürlü olabileceği bulundu. Bu 4 yıllık çalışma, bilişsel fonksiyon, kan basıncı, kolesterol düzeyleri ve damarla ilgili diğer temel değerlendirmelerden geçen 7000 katılımcıyı içermekteydi, araştırmacılar 2 yıl ve 4 yıl sonunda katılımcıları tekrar değerlendirdiklerinde; 65 yaş ve üstü kadınlarda günde 3 fincan kahve içen (veya eşit kafein içeriğinde çay)kadınların, günde 1 fincan veya daha az kahve içen kadınlara göre zaman içerisinde hafıza zayıflamasında 3 kat düşüş olduğu görülmüştür. Sonuçlar, araştırmacılar yaş, eğitim, temel bilişse fonksiyon, depresyon, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol, ilaçlar ve kronik hastalıklar gibi hafıza fonksiyonlarını etkileyebilecek diğer faktörler göz önünde bulundurulduktan sonra elde edilmiştir. Araştırmacılar, kafeinin cinsiyetlere göre farklı metabolize olabileceğinden dolayı bu kafein ve hafıza arasındaki ilişkinin erkeklerde görülmediğini düşünmüşlerdir.

Akılda tutulması gereken, filtre edilmemiş kahvenin (French pressde yapılmış kahve veya espresso gibi) içerdiği bileşiklerden dolayı kolesterol seviyelerini yükseltebileceği ve özellikle yüksek kolesterolle mücadele eden kişilerin dikkatli olması gerektiğidir. Emin olmak için, filtre kahveye sadık kalın ve süt konusunda yagsiz olanlari tercih ederken şeker eklemekten mumkun olduğunca kacinin .

Uzm.Dyt.Merve TIĞLI ÇINAR