Türk iş dünyasının Ar-Ge performansını Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan bir rapor yayını ile duyuran Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, Türkiye’nin 2022 yılı Ar-Ge performansını tüm dünyaya sergiliyor. Ar-Ge yatırımlarının ve çalışmalarının sürat kesmediği Türk iş dünyası 2022 yılında ekonomik çalkantılara karşın Ar-Ge harcamalarını iki katına çıkarmış durumda. TUSAŞ Türk Havacılık bir önceki yıla nazaran 3 kat artış ile 12,5 milyar TL’lik Ar-Ge harcaması ile 2022 yılında en fazla Ar-Ge harcaması yapan firma oldu. Araştırmanın, Türkiye’nin savunma endüstrinde global bir oyuncu olma gayesine yönelik olarak yaptığı çalışmaları göz önüne serdiği görülüyor. Araştırma sonuçları genel bilgi gelişimine yönelik Ar-Ge yatırımlarıyla da teknolojik bağımsızlık gayesine ulaşmaya çalışıldığını gözler önüne seriyor.
 

Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl 10’uncusunu gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması” ile Türkiye’nin katma pahasına ayna tutarken araştırmada yer alan 500 firma Ar-Ge harcamasını bir önceki yıla nazaran iki kat artırarak 52 milyar 958 milyon TL’ye çıkardı.  Son yıllarda Türkiye’de önemli bir ivme kazanan Ar-Ge çalışmalarını ve bu alandaki gelişmeleri takip etmek için İktisat ve İş Dünyası Portalı Turkishtime’ın 2013 yılında başlattığı Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması önemli bir data kaynağı konumunda. Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge işçi sayısı, Ar-Ge merkezleri, patent, faydalı model, tasarım ve marka tescil üzere bahislerde bilgi veriyorlar. Bu bilgiler, Türkiye’nin Ar-Ge alanındaki gelişimini ve rekabet gücünü değerlendirmek için önemli bir gösterge niteliğinde. Araştırma, Türkiye’deki Ar-Ge çalışmalarının görünürlüğünü artırmaya da katkı sağlıyor. Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge performanslarını tüm Türkiye’ye ve dünyaya duyurma fırsatı buluyor. Bu da Ar-Ge alanındaki farkındalığın artmasına ve Ar-Ge’ye yönelik yatırımların teşvik edilmesine yardımcı oluyor.

Türkiye Ar-Ge 250 araştırması, firmalarımızın performansını dünyaya da anlatacak aktif bir referans kaynağı olması için Türkçe ve İngilizce rapor yayını olarak hazırlanarak dünyanın fikir başkanları ve uluslararası basın ile paylaşılıyor. Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, 10’uncu yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun gerçekleştirilmesinde önemli adımlardan biri olarak görülüyor. 

Türkiye’nin Ar-Ge performansı, son yıllarda kıymetli bir düzgünleşme gösterdiği görülüyor. Türkiye’nin Ar-Ge performansının güzelleşmesinde, hükümet siyasetlerinin ve özel kesimin Ar-Ge’ye yönelik yatırımlarının önemli katkısı oldu. Hükümet, Ar-Ge’ye yönelik teşvikleri artırarak ve Ar-Ge çalışmalarını desteklemek için yeni düzenekler geliştirerek Ar-Ge’ye yönelik yatırımları teşvik ediyor. Özel dal de Ar-Ge’nin rekabet gücünü artırmada ve yenilikçilik yaratmada önemli bir rol oynadığının farkında olarak Ar-Ge yatırımlarına yük veriyor.

ARAŞTIRMA, DÜNYAYA TÜRKİYE’NİN AR-GE SEYAHATİNİ BELGELİYOR 

Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, her yıl olduğu üzere bu devrinde de bir önceki yılın Türkiye ihracat sıralamasındaki birinci 500 firma, Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda Ar-Ge datalarını açıklayan firmalar ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen karşılıklar ile hazırlandı. Türkiye iktisadının lokomotifi olan Ar-Ge yapan firmalar hakkında yapılan, gerçek kaynaklara ve bilgilere dayalı tek araştırma olan Turkishtime Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, firmalarımızın Ar-Ge performansını tüm Türkiye’ye ve dünyaya anlatacak aktif bir referans kaynağı oluşturdu. Firmaların 2022 yılında Ar-Ge harcamaları, 2023 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge işçi sayısı, 2022 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı Ar-Ge 250 araştırmasının temel datalarını oluşturdu.

AR-GE’NİN EN PARLAK YILDIZI TUSAŞ OLDU 

Ar-Ge’deki toplam büyümenin ana ögesini savunma sanayi firmaları oluşturuyor. İlk 50 firmanın 2022 yılındaki Ar-Ge yatırımları toplamının yüzde 67,3’lük bölümünü sanayi savunma firmaları oluşturdu. Bu oran 2021 yılında yüzde 67,2 seviyesindeydi. Savunma sanayi Ar-Ge yatırımlarının en önemli oranını da TUSAŞ-TAI, Aselsan, Roketsan, TUSAŞ-TEI ve Havelsan üzere beş büyük TSK Vakfı firması oluşturuyor. Ayrıyeten bu firmaların Türkiye’nin toplam Ar-Ge yatırımlarındaki payı ve birinci 50 firma Ar-Ge yatırım toplamı içindeki payı giderek artmaktadır. Bu hisse 2018’de zati yüksek olan yüzde 52’den 2021 ve 2022’de yüzde 61’e yükselmiş durumda. 

Ar-Ge’ye yapılan yatırımların önemine dikkat çeken araştırmada, 2021 yılında ikinci sırada olan savunma sanayinin önemli oyuncularından TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş’nin 2022 yılında liderliğe yükseldiğini görüyoruz. TUSAŞ’ın Ar-Ge yatırımları 2021 yılında 4,4 milyar TL seviyesinden 2022 yılında 12,5 milyar TL düzeyine çıkmış durumda. TUSAŞ’ın Ar-Ge harcamasını üç kat üzere artırdığı dikkat çekiyor.  

2021 yılında 5,6 milyar TL ile başkan pozisyonda yer alan Aselsan, 2022 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken, kelam konusu devirde Ar-Ge’ye 9,9 milyar TL ayırdı.

2021 bilgilerinin aktarıldığı bir önceki araştırmada 1,4 milyar TL ile üçüncü sırada yer alan Roketsan, 2022 yılında 2,2 milyar TL Ar-Ge harcaması ile üçüncü sıradaki yerini korudu. Bir önceki araştırmanın 9’uncu sırasında yer alan Arçelik, bu yıl listede dördüncü sırada yer aldı. 2021 yılında 444 milyon TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2022 yılında 1,5 milyar TL olarak gerçekleştiren firmanın, bir önceki yıla nazaran Ar-Ge yatırımlarında üç katı bir büyüme görüldü. 

2021 yılında 680 milyon 519 bin TL’lik Ar-Ge harcamasına imza atan Ford Otomotiv 2022 yılında Ar-Ge’ye ayırdığı bütçe; 1,4 milyar TL’ye ulaştı. Listenin birinci 10’unda Ford Otomotiv’i sırasıyla; TUSAŞ Motor Sanayii (1,4 milyar TL), Turkcell (1 milyar TL), Havelsan (1 milyar TL), Mercedes Benz (839 milyon TL) ve Vestel (716 milyon TL) izledi.

SAVUNMA AR-GE’SİNİ OTOMOTİV TAKİP EDİYOR 

En fazla Ar-Ge yapan birinci 50 firma sektörel olarak sıralandığında, 2022 yılında savunma sanayi firmalarının yüzde 67,3, otomotiv sanayisinin yüzde 9,9, beyaz eşya ve elektronik firmalarının yüzde 6,5, ilaç firmalarının ise yüzde 1,8 hisse aldıkları görülüyor. Ford’un 2021’deki yüzde 54’lük, 2022’de yüzde 113’lük ve Mercedes-Benz’in 2022’deki yüzde 126, MAN ve Türk Traktör’ün Ar-Ge’deki önemli büyümelerini hariç tutarsak otomotiv kesimi Ar-Ge toplamlarının 2019, 2020, 2021, 2022’de gerçek olarak küçüldüğü görülüyor. 2021 yılında Tofaş 552 milyon TL ile listede birinci 10’da yer alırken 2022 yılında 660 milyon TL Ar-Ge harcaması ile 12’nci sıraya gerilediğini görüyoruz. Mercedes Benz Türk’ün ise 2021’de 372 milyon TL 11’inci sırada yer alırken 2022 yılında 839 milyon TL ile dokuzuncu sıraya geçtiğini görüyoruz. 

KADIN İSTİHDAMI ARTIYOR LAKİN YETERSİZ 

2022 yılında da en fazla kadın çalışan sayısına sahip firma Aselsan oldu. 1.267 kadın çalışan ile dorukta yer alan Aselsan’ı 1.051 kadın çalışan ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi takip ediyor. TUSAŞ’ın 2021 yılında 894 olan çalışan bayan sayısını 1.051’e çıkarmış olması da dikkat çekiyor. Bayan istihdamında 3’üncü sırada ise 433 çalışan ile Logo yazılım yer alıyor. Ar-Ge merkezlerimizdeki kadın çalışanların tüm Ar-Ge çalışanlarına oranı en yüksek firmalar; yüzde 66 ile Deva Holding, yüzde 42 ile Logo Yazılım, yüzde 37 ile Siemens, Huawei Telekomünikasyon yüzde 36 ve Kordsa’nın yüzde 35 olduğu görülüyor. Ar-Ge istihdamının en yüksek olduğu savunma endüstride ise bu oranın çoklukla yüzde 16 ile 29 ortasında olduğu görülüyor. 

PATENT MÜRACAATINDA TÜRKİYE’NİN BAŞARISI 

Türkiye son yıllarda patent başvurusu sayısını yüzde 100 artırmış olmasına karşın Çin, ABD, Japonya ve Kore üzere bu alanda önde olan ülkelerin gerisinde bulunuyor. Listenin birinci 50’sinde yer alan firmaların 2022 toplam patent sayısı 1.003 iken listenin en başında 153 patent sayısı ile Turkcell bulunuyor. Turkcell’i, Aselsan (101), Mercedes Benz Türk (92), Tofaş (75), Tırsan Treyler (71), Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (49), BSH Mesken Aletleri (38), TUSAŞ Türk Havacılık (34), Roketsan (22) ve Havelsan (22) takip ederek kategoride birinci 10’da yer alıyor.   

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı