Hacı Bektaş Veli’nin öğretileri “4 Kapı 40 Makam” anıtında ölümsüzleşti

İzmir Büyükşehir Belediyesi, müsamaha ve sevgiyi dünyaya yayan, Alevi Bektaşi inanç ve öğretisinin kurucularından Hacı Bektaş Veli’yi “4 Kapı 40 Makam” heykeliyle ölümsüzleştirdi. Her köşesinde Hacı Bektaş Veli’nin öğretisine yer veren yapıtın açılışında konuşan Lider Tunç Soyer, “Bu anıt, çokluk içinde birlik, birlik içinde çokluğun kenti İzmir’de varlığın birliğine bir alan açıyor” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, insan sevgisi, müsamaha, barış, kardeşlik, doğruluk, hoş ahlak, adalet, kadın-erkek eşitliği üzere öğretileriyle dünyaya mal olmuş Hacı Bektaş Veli’yi ve ideolojisini Bornova Aşık Veysel Rekreasyon Alanı’nda ölümsüzleştirdi.  2021 yılında UNESCO tarafından Hacı Bektaş Veli yılı ilan edilmesi üzerine geliştirilen proje kapsamında, Alevi Bektaşi inancında insan-ı kâmil olma yolundaki “4 Kapı 40 Makam” öğretisi heykelde hayat buldu. Heykelin açılış merasimine İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, Hacıbektaş Belediye Lideri Arif Yoldaş Altıok, Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Lideri Mustafa Aslan, Alevi Bektaşi dernek temsilcileri, sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve çok sayıda yurttaş katıldı.

Deyişler ve Gülbank eşliğinde açıldı

Açılış merasimi İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Sanat Dairesi Başkanlığı’nın Türk Halk Müziği sanatkarlarının seslendirdiği deyişlerle başladı. Deyişlerin akabinde Alevi dedesi Hıdır Gül, heykel açılışı öncesi Gülbank duasını okudu. Akabinde heykel düzenlemesinin mimarı Esen Keçecioğlu ise projenin ayrıntılarını ve simgelerini anlattı. 

“Bizim topraklarımız diyebiliyorsak Hacı Bektaş Velilerin tesiri büyüktür”

Açılış merasiminde konuşan Lider Tunç Soyer, “Hacı Bektaş Veli, Anadolu kültürünün en değerli düşünürlerinden, en büyük bilgelerinden biridir. Bugün bu topraklara bizim topraklarımız diyebiliyorsak, Hacı Bektaş Velilerin bunda tesiri büyüktür. Bektaşilik öğretisi yalnızca kendi çağına hitap etmez. Bütün çağları ve halkları kapsar. Bu öğreti, savaş yerine barışı, düşmanlık yerine dostluğu, cehalet yerine akıl ve bilgiyi, kin yerine sevgiyi ve müsamahayı telkin eder” biçiminde konuştu.

“İzmir’de ‘varlığın birliğine’ bir alan açıyor”

Başkan Soyer, “İzmir’de, bu öğretiyi tarifleyen bir anıt yapmak üzere çalışmalarımıza başlamıştık. 4 kapı 40 makam öğretisinden aldığımız ilhamla tasarlanan bu anıt, insan olmanın faziletlerine, kadim Anadolu kültürüne, burada, Aşık Veysel Rekreasyon Alanı’nda yer veriyor.  Bu anıt, çokluk içinde birlik, birlik içinde çokluğun kenti İzmir’de ‘varlığın birliğine’ bir alan açıyor.  Buradaki her bir kapı 10’ar makamdan oluşuyor. Bu 4 kapı ve 40 makam kâmil insan olmanın etaplarını ve zorluğunu gösteriyor. Anıtın ortasında yer alan güvercin ise Hacı Bektaş Veli’nin bizatihi kendisini temsil ediyor.  Kamil insan nefsini, ruhunu terbiye edebilmiş, hayatını uyguna, doğruya ve hoşa adamış kişidir. Bu anıtın kâmil insan olma yolunda herkese yol göstermesi dileğiyle”  diye konuştu.

Başkan Soyer, konuşmasını rekreasyon alanına ismini veren halk ozanı Aşık Veysel’in “Hacı Bektaş” isimli şiirinin, “Sana yalvarıyor Veysel biçare,  Yeniden senden olur her kaygıya deva, Bir arzuhal sundum gani Hünkâre, Keremin ihsanın bol Hacı Bektaş” dizelerini okuyarak son verdi. 

“Ayağa kalkacaksan hizmet için kalk”

Hacıbektaş Belediye Lideri Arif Yoldaş Altıok, “Ela gözlü Pir’im geldi duyan gelsin işte meydan. 4 kapıyı 40 makamı bilen gelsin işte meydan.  Hünkarımız 13’üncü yüzyılda Hacıbektaş’a geldiğinde insanları bir ortaya getirmenin yolunun sevgiden geçtiğini biliyordu. Her şeyin özünde insanı aramıştır. İnsanları ayrıştırmayıp, bir ortaya getirmiş; insanı merkeze koyan 4 kapı 40 makam öğretisinde dinler, lisanlar, ırklar, cinsiyetler ortasında köprüler kurmuştur. Hacı Bektaş Veli’nin 700 yıl evvel harcını beşerle kardığı 4 kapı 40 makam öğretisi dünyanın dört bir yanında meyvelerini vermiştir.  Hacı Bektaş Veli’nin ‘Ayağa kalkacaksan hizmet için kalk’ anlayışında beşere hizmeti temel esas alan bu hoş ve manalı açılış için liderimize teşekkür ediyorum” tabirlerini kullandı.

“Umarım İzmir Türkiye’yi yönetenlere ışık olur”

Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Lideri Mustafa Aslan ise,  “Ülkenin sahiden Hacı Bektaş barışına, kardeşliğine muhtaçlık duyduğu bir periyottan geçiyoruz. Hepimizin hasreti barış ve kardeşlik. Ülkede insanların etnik kimliğinden inançlarından ötürü ötekileştirildiği, yok sayıldığı bir devirde, ülke yönetenlerin bu barış ve sevgiye düşmanlığından Hacı ve Bektaş’ın aslan ve ceylana bile tahammül olmayan bir periyotta, bir mahallî yöneticinin bu barışı, sevgiyi, kardeşliği dünyanın dört bir yanına yayan Hünkar’ın fikrini burada eser haline getirdiği için Tunç Soyer’e teşekkür ediyorum. Bizim bu türlü yöneticilere gereksinimimiz var. Umarım İzmir Türkiye’yi yönetenlere ışık olur” dedi.

Konuşmaların akabinde heykel alkışlar eşliğinde açıldı. Her köşesinde farklı bir mana ve öğreti taşıyan heykel düzenlemesini yakından inceleyen Lider Soyer, heykelin mimarı Esen Keçecioğlu’na teşekkür etti.

Ziyaretçi dışarda tutan değil içine alan eser

Heykel düzenlemesi, Hacı Bektaş Veli’nin kâmil insan olma yolunda geçeceği “4 kapıyı” içeriyor. Düzenleme ziyaretçiyi dışında tutmaz, içine alır. Tıpkı “ziyaret” ritüellerinde olduğu üzere, ziyaretçi salt izleyici değildir. Meydanın manasına dâhil olur; kapıların etrafında dolaşabilir, içinden geçebilir, bir kapıdan ötekine yol alabilir. Her bir makamın hakkını vererek bir kapıdan geçmek zordur. Kapılar, bu zorluğu, bu sancılı seyahati söz etmek üzere kırmızıdır. Kırmızı, ateşi, Hak aşkına yanmanın alevini simgeler. Kırmızı Alevilikte Hz. Ali’nin de rengidir. Kapıların ve makamların sonu ise Beyaz Güvercin’e çıkar. Heykele halini ve ruhunu veren güvercin, Anadolu’ya gelişinden ilham almıştır. Güvercinin beyaz rengi, velilerin giydiği velayet hırkasının da rengidir. Barışı, yeterli niyeti, müsamahayı, mazlumluğu, tıpkı vakitte ruhun özgürlüğünü simgeler. Heykelin dizaynında “güvercin” imgesi; enerjik, güçlü, duru ve yumuşaktır. Yolların buluşma noktasında, meydanın odağında yer alır. Heykel düzenlemesinin değerli bir kesimi olan siyah bazalt taşlarıyla döşenmiş yollar, ziyaretçiyi kapılardan geçerek meydana ve Hacı Bektaş’ın güvercin olarak simgelendiği merkeze ulaştırır. Aleviliğin “yol bir, sürek bin bir” ideolojisinde olduğu üzere, burada da amaca her bir ziyaretçi farklı bir sürek izleyerek ulaşabilir. Eşik, dört kapının da sonunu çizer. Eşiğin dışı şeriattır; tarikat, beceri ve hakikat kapıları ise eşikten içeridir.  Meydan düzenlemesinde eşikler, yola ve dört kapıya, zahirden batına geçişin simgesi olarak düşünüldü.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı