• Euler Hermes’in yayınladığı “orta gelir tuzağı” raporuna nazaran, orta ve uzun vadede, salgının olumsuz tesirleri gelişmekte olan ülkeleri daha çok etkileyebilir.
• Kriz öncesi ve kriz sonrası uzun vadeli ekonomik büyüme iddialarına nazaran, yalnızca Türkiye ve Rusya risklerini güzel yönetirse orta gelir statüsünden yüksek gelir statüsüne beklenenden erken geçiş yapabilecek.
• Covid-19 nedeniyle yüksek gelir düzeyine geçişi yüksek ihtimalle gecikecek ülkeler ortasında ise Macaristan, Letonya ve Romanya bulunuyor. Üst kümeye atlaması gecikecek hatta tahminen gerçekleşmeyecek ülkeler ise Kazakistan, Panama ve Seyşeller.

Dünyanın önde gelen alacak sigortası şirketi Euler Hermes, Covid-19 sonrası ülkeler ortası gelir eşitsizliğine ait “orta gelir tuzağı” raporunu yayınladı. Rapora nazaran, orta ve uzun vadede, salgının olumsuz tesirlerinin gelişmekte olan ülkeleri daha çok etkilemesi bekleniyor. Covid-19 öncesi ve Covid-19 sonrası uzun vadeli ekonomik büyüme varsayımlarına nazaran altı ülkenin üst gelir düzeyine yükselişi gerilerken, Türkiye’nin de dahil olduğu iki ülkenin ise yüksek gelir kümesine yükselişi sürat kazanıyor.

Rusya ve Türkiye yüksek gelir düzeyine çıkabilir

Krize yönelik sağlanan mali teşviklerin 2020 yılında büyümede birinci etapta ortaya çıkan yavaşlamayı ziyadesiyle telafi etmesi ve böylelikle ileriye dönük baz tesiri yaratması sınıf atlamada Türkiye ve Rusya’yı öbür ülkelerden müspet ayrıştırıyor. Lakin Euler Hermes ekonomistleri, her iki ülkenin de uzun vadeli görünümünün aşağı istikametli risk içerdiğini vurgulayarak, bu olasılığa ihtiyatla yaklaşılması gerektiğini belirtiyor. Rusya emtia fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı savunmasız pozisyonda bulunurken, Türkiye için ise kısa ve orta vadede; ödemeler istikrarı, kur ve para siyasetine ait telaşlar devam ediyor.

Altı ülkenin üst gelir düzeyine yükselişi geriliyor

Covid-19 nedeniyle yüksek gelir düzeyine geçişi yüksek ihtimalle gecikecek ülkeler arasında Macaristan, Letonya ve Romanya bulunuyor. Gecikmeli olsa da bu ülkelerin 2029 yılına kadar yüksek gelir düzeyine başarılı bir formda geçiş yapacağı iddia ediliyor. Aslında hali hazırda Macaristan, Letonya ve Romanya, 2019 yılına kadar kişi başına düşen gelirde büyük ölçüde güzelleşme kaydetmiş ve orta gelir kümesinden yüksek gelir kümesine geçişe yaklaşmıştı. Covid-19 yalnızca bu ülkeler için üst kümeye yükselmeyi birkaç yıl ertelemiş oldu.

Üst kümeye atlaması gecikecek hatta tahminen gerçekleşmeyecek ülkeler ise Kazakistan, Panama ve Seyşeller. Kazakistan yüksek gelir kümesine çıkabilir fakat bunun 2029 yılı sonlarında olması bekleniyor. Covid-19’un turizm üzerindeki tesirinin ise Seyşeller ve Panama’nın uzun vadeli gelişimine ket vurabileceği öngörülüyor. Hasebiyle bu üç ülke, Covid-19 krizi tarafından orta gelir tuzağına itilme riski en yüksek ülkeler.

Covid-19 refah uçurumunu derinleştirecek mi?

Raporda, birçok gelişmekte olan ülkenin Covid-19 krizinin tesirini azaltmaya yönelik siyasetler için hareket alanının az ve aşılara erişiminin daha yavaş olduğu belirtiliyor. Daha varlıklı ülkeler için ise nüfusun 2021 yılında yahut 2022 yılının başlarında büyük ölçüde sürü bağışıklığı kazanması ve toplumsal etkileşimin büyük ölçüde olağana dönmesi bekleniyor. Dünyanın birçok ülkesi ise hâlâ bu dönüm noktasından çok uzakta. Buna ek olarak süratle artan kamu borçları hareket kapasitesini yeterlice azaltıyor, bu da fakir ülkeler üzerinde orantısız bir yük yaratıyor.

Raporda ayrıyeten, Covid-19’un, gelişmekte olan ülkelerin birden fazla için olumsuz olabilecek, uzun vadeli yapısal eğilimleri hızlandırmış olabileceğinin altı çiziliyor. Uzun vadeli bir öbür eğilim olan yeşil dönüşüm ise, global iktisadın karbon hassaslığının artmasına ve bilhassa daha varlıklı ülkelerde bir yatırım patlamasına yol açacak. Yeşil dönüşüm birçok gelişmekte olan ülkenin ekonomik modellerini etkileyecek. Eski iş modeli olan, dünyaya ucuz tüketim malları üretmek ve nakletmek artık norm olmayacak. Yüksek gelir statüsüne giden yol, gelişmekte olan ülkeler için daha uzun ve sıkıntı hale gelebilir.

Sınıf atlamada alacak sigortasının ehemmiyeti büyük

Euler Hermes CEO’su Ahmet Ali Bugay, rapor ile ilgili olarak şu değerlendirmede bulundu: “Başarılı bir biçimde yüksek gelir seviyesine geçiş yapan birçok ülke güçlü bir alacak sigortası piyasasına sahip ve bu bir tesadüf değil: Alacak sigortası, krizlerle baş ederken hayati olan esneklik kapasitesine kıymetli ölçüde katkıda bulunuyor ve böylelikle görece fakir olan ülkelerin de orta gelir tuzağından kaçınmasını kolaylaştırıyor. Birçok araştırma, alacak sigortasının daha yaygın olmasının; süratli güzelleşme ve uzun vadeli olumsuz tesirleri sınırlamada değerli bir yeri olduğunu gösteriyor. Aynı vakitte gelişmiş sigorta piyasaları, farklı kanallar aracılığıyla toplumsal dayanıklılığa değerli ölçüde katkıda bulunuyor ve böylelikle daha fakir ülkelerin orta gelir tuzağından kurtulmasını kolaylaştırıyor.”

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı