Kurbanlık hayvanlar şunlardır: Deve, sığır, manda, koyun ve keçi!.. Molla Hüsrev: “Kurban, her mükellef için bir koyundur. Bir mükellef için, bir koyundan daha azı ile caiz olmaz. Yine bir kişiden, yedi kişiye kadar bir deve veya bir sığırdır. Kıyâs; bütün kurbanlık hayvanların ancak bir kişiden caiz olması noktasındadır. Zira kan akıtmak, bir tek kurbet (İbadet) hükmündedir. Bu ise cüzlere ayrılmayı kabul etmez. Ancak biz kıyası, Sahabe-i Kiram’dan gelen kaville (Eser’le) terkediyoruz. Bu eser Hz. Cabir (ra)’den rivayet edilmiştir. Hz. Cabir (ra): “”Resûl-i Ekrem (sav) ile beraber bir sığırı yedi kişi; bir deveyi de, yine yedi kişi için kurban ederdik” buyurmuştur. Koyun hakkında nass bulunmadığı için, kıyasın aslı üzere kalmıştır”(343) hükmünü beyan etmektedir. Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Sığır yedi kişi için, deve de yedi kişi için kesilir”(344) buyurduğu bilinmektedir. Sonuç olarak; bir koyun veya keçi; bir kişiden fazlası için kesilemez. Zira burada ortaklık sözkonusu değildir. Deve, manda veya Sığır; bir kişi için kesilebileceği gibi, iki, üç, dört, beş, altı veya yedi kişi için kesilebilir. Ortakların sayısının tek veya çift olmasının herhangi bir mahzuru yoktur. Ancak Kurban’a iştirak eden hisse sahiplerinden birisi müslüman değilse veya ibadet kasdı ile değil de, “Et niyetiyle” iştirak ederse, kesilen kurban bâtıl olur.(345) Diğer ortakların yeniden kurban kesmesi gerekir.

KURBAN’DA BULUNMASI GEREK VASIFLAR

Kurbanlık hayvanların yaşı ile ilgili olarak Hz. Cabir (ra)’den rivayet edilen bir Hadis-i Şerif’te Resûl-i Ekrem (sav)’in: “İki yaşına girmiş (Müsinne) hayvandan başkasını kesmeyiniz. Eğer iki yaşına girmiş hayvan bulamazsanız, bu durumda “Cezae” halindeki koyunu kurban olarak kesiniz”(346) buyurduğu bilinmektedir. Hanefi fûkahası: “Kurbanlık hayvanın yaşı için seniyy kâfidir. Seniyy; koyunda bir yaşını tamamlayıp ikisine giren, Sığır’dan iki şayını tamamlayıp, üç yaşına giren, Deve’den de beş yaşını tamamlayıp, altı yaşına giren hayvandır”(347) hükmünde müttefiktir.

Molla Hüsrev: “Deve’den, Sığır’dan ve Koyun’dan “Seniyy” ve “Seniyye’den” ziyade olanların kurban edilmesi sahihtir. Seniyy Deve’den beş, Sığır’dan iki ve Koyun’dan bir yaşında olanına verilen isimdir. Netice olarak; “Seniyy” ve “Seniyy’den” ziyade olanların hepsinden udhiyye (Kurban) caizdir. Altı aylık kuyruklu koyundan da sahih olur. Kuyruğu olan koyuna (Da’n) denir. Altı aylık koyuna “Cezae’de” denilmiştir. Gösterişli olan altı aylık kuyruklu koyundan Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Siz senaya (Seniyy) ile kurban kesin. ancak sizden biriniz tokludan altı aylığını (Cezae’yi) kurban edebilir” kavli sebebiyle sahih olur”(348) hükmünü beyan etmektedir. Sonuç olarak; kurbanlık için “Seniyy” ve “Seniyy’den” ziyade olan hayvanlar, tercih edilmelidir. Sadece koyundan “Cezae”; gösterişli olmak ve annesinden farkı bulunmamak şartıyla sahihtir.(349)

Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Dört hayvan kurban olmaz. Bunlar; körlüğü zahir olan kör hayvan, hastalığı belli olan hasta hayvan, topallığı zahir olan topal hayvan ve Mezbahaya (Kesileceği yere) gidemeyecek derecede zayıf olan hayvan”(350) buyurduğu bilinmektedir. Hanefi fûkahası: “İki veya bir gözü kör, kulağı veya kuyruğunun tamamı veya çoğu kesik, kurban edileceği yere kadar yürümeye gücü yetmeyen hasta veya zayıf hayvanların kurban edilmesi sahih değildir”(351) hükmünde müttefiktir. Dolayısıyla kurban edilecek hayvanların bütün azalarının sağlam olması esastır. Ancak boynuzu olmayan, hadım (İğdiş edilmiş, burulmuş) olan ve uyuz hastalığı bulunan hayvanın kurban edilmesi sahihtir. Zira bu hallerin kurbanın etine herhangi bir zararı sözkonusu değildir. Elbette en güzeli, her türlü ayıptan salim olan hayvanların kurban edilmesidir. Mü’minler kurban için hayvan satın alırken, bu vasıflara dikkat etmelidirler.