Şüphe duyulduğunda derhal uzmana başvurulmalı…

Kendine özel bariz bir belirtisi olmayan HIV virüsü, teşhis ve tedavisinde geç kalınması durumunda son evrede AIDS’e dönüşüyor. HIV virüsünün 8 – 15 yıl kadar hiç belirti göstermeyebildiğini belirten uzmanlar, belirtisiz devrin virüsün bedende çoğaldığı ve bulaştırıcılığın da azamî olduğu periyot olması nedeniyle hastalığı tehlikeli hale getirdiğini vurguluyor. Uzmanlar, virüsün bilinenin bilakis yalnızca cinsel yolla bulaşmadığını ve hastaların ilaçlara fiyatsız ulaşabildikleri için kuşku duyduklarında vakit kaybetmeden sıhhat kuruluşlarına başvurmalarını tavsiye ediyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Songül Özer, AIDS ve HIV hakkında değerlendirmelerde bulundu ve son derece değerli tavsiyeler paylaştı.

HIV1 daha yaygın görülüyor

HIV ve AIDS sözlerinin insanlarda baş karışıklığına yol açtığını belirten Enfeksiyon Uzmanı Dr. Songül Özer, “HIV nedir, AIDS nedir? İkisi birebir şey midir? Mikroorganizmanın, yani virüsün ismi HIV. AIDS ise bir sendromdur. Yani HIV taşıyan, bu mikroorganizmayı bedeninde bulunduran insanların, mikroorganizmayı aldıktan yıllar sonra bedenlerinde meydana gelen çeşitli enfeksiyonların oluşturduğu bir hastalık tablosuna verilen isim ise AIDS. Kısaca mikroorganizma denildiğinde HIV’den, hastalıktan bahsetmek gerektiğinde de AIDS’ten bahsediyoruz. Bu ikisi ortasındaki fark budur. Bildiğimiz kadarıyla şu anda dünyada HIV1 ve HIV2 olmak üzere iki çeşit HIV var lakin daha çok epidemiler yapan, yani salgın halinde görülen tipin HIV1 olduğunu söyleyebiliriz.” dedi.

2019’da 25 bin kişi HIV virüsü taşıyordu

HIV’in ikinci tipinin daha çok Batı Afrika’da sonlu kaldığını tabir eden Özer, “Bütün dünyaya çok fazla yayılmamış fakat HIV1 dünyada artık tüm ülkelerde görülebiliyor. 1984 yılında dünyada, 1985 yılında da Türkiye’de birinci olay tespit edildi ve vakit içerisinde olaylar artış gösterdi. Sıhhat Bakanlığı’nın Türkiye’de en son açıkladığı 2019 raporunda kan testiyle bakıldığında bedeninde bu mikrobu taşıyan kişi sayısının yaklaşık 25 bin civarında olduğu belirtiliyor. Hastalık 3 periyot halinde oluşuyor ve son periyoduna AIDS deniyor. AIDS nedenle tedavi gören şahısların de 2019 yılında yaklaşık 1900-2000 kişi civarında olduğu söyleniliyor.” tabirlerini kullandı.

Hastalığa mahsus bir belirti bulunmuyor

Dr. Songül Özer, insanların mikroorganizmayı bilinen en fazla bulaş yolu olan cinsel yolla, kan ve kan eserleri yoluyla, organ nakli yoluyla yahut gebelikte HIV müspet olan annenin bebeğine aktarması yoluyla bedenlerine aldıklarını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Bu mikroorganizma; teneffüs, yeme içme ve ağız yoluyla bedene girmez, girse de hastalık yapmaz. Bedene girdikten sonra çabucak belirti yapmaya başlıyor. 1 hafta 10 gün içerisinde bu hastalığa mahsus belirtiler olmadığı için genel bir halsizlik, kırgınlık, yorgunluk, boğaz ağrısı yaşanıyor. Bazen yüksek ateş, nezle, grip hali üzere belirtiler olduğu için hastanın aklına HIV olumlu olduğu yahut bu virüsü aldığı gelmiyor. Virüs bedene girdikten sonra kanda test edilebilir bir seviyeye gelmesi gerektiği için ortalama 3 ila 6 aylık bir müddet geçmesi gerekiyor. Kişi bu süreç içinde biriyle temas ettiğinde virüsü bulaştırır ancak kendi bedeninde da mikroorganizma sayısı az olduğu için bulaştırıcılığın ölçüsü az olur. Kanda tespit edilebilir seviyeye gelmesi aslında virüsün bedende olgunlaştığı manasına geliyor. Biz 6 ayı kesinlikle görmek isteriz. Kişi 3’ncü ayda negatifse temas ettiği kişinin de mutlaka HIV olumlu biri olduğuna eminse kesinlikle 6. aydaki tespiti de görmek isteriz. 3’ncü ayda negatif çıktığında 6’ncı ayda da negatif çıkacak diye bir kural olmadığını söyleyebiliriz.”

Uzun vakit hiç belirti göstermeyebiliyor

Yaklaşık 8-15 yıl üzere uzun müddet hiçbir belirti görülmeyebildiğine dikkat çeken Özer, “Hastalığın tehlikeli olmasının sebebi bundan kaynaklanıyor. Bu belirtisiz devir aslında virüsün bedende çoğaldığı ve bulaştırıcılığın da azamî olduğu devirdir. İşte bu devirde kişinin belirtisi olmadığı için toplumda yaygınlaşmaya başlıyor. Şayet korunma yollarını bilmez ve bu yollara uygun hareket edilmezse şahısta fırsatçı enfeksiyonlar başlıyor.” dedi.

HIV virüsü bedendeki T lenfositlerini tüketiyor

Enfeksiyon Uzmanı Dr. Songül Özer, HIV’in en kıymetli ziyanının bağışıklığı sağlayan bedendeki T lenfositlerini tüketmesi olduğunu söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu mikroorganizma lenfositleri tüketiyor. Yani lenfositlerin yalnızca HIV’e karşı değil, bütün mikroorganizmalara karşı olan karşılığını ortadan kaldırıyor. O yüzden AIDS’te hastaların vefatı ortaya giren fırsatçı enfeksiyonlar nedeniyle gerçekleşiyor. Bir öbür deyişle HIV virüsü bedenin askerlerini tüketiyor. Bu türlü olunca HIV’i negatif olan insanlarda çok hafif seyreden enfeksiyonlar, savunma düzeneği bozulduğu için HIV olumlu olan bireylerde vefata neden olan ağır enfeksiyonlara neden oluyor. O yüzden de şahısta geçmeyen ishaller, kilo kayıpları, önemli zatürreler ve tahminen kolay bir nezle ya da grip yapacak olan mikroorganizma bu şahısta ağır zatürrelere neden olabiliyor. Örneğin bulantı ve kusmayla geçiştirilebilecek hastalık yapan bir virüs ya da bakteri, bu hastanın bedenine girdiğinde ağır ve geçmeyen, aylarca süren ishallere neden oluyor. Yani hastalık tablosu çok ağırlaşıyor. Kimi fırsatçı enfeksiyonlar; ağız içerisinde yaralar, bedende açık yaralar, kanamalar bazen çok önemli karaciğer, dalak, akciğer, böbrek tutulumları ve menenjit bile meydana getirebiliyor. Bu tablo elbette hastanın bütün savunma sistemini yeterlice bozuyor ve bu fırsatçı enfeksiyonlar da gereğince tedavi edilmezse maalesef hastayı kaybediyoruz. Olağan ki bu çok geç tespit edilen yahut ortada rastgele bir biçimde doktora müracaat etmeyen, tedavi olmayan hastaların tablosu.”

Bütün ameliyatların öncesinde HIV testi yapılıyor

1986 yılında Sıhhat Bakanlığı’nın bulaştan korunma için çok kıymetli bir karar aldığını vurgulayan Dr. Songül Özer, “Bütün ameliyatlarda, ameliyat olmadan evvel şahsa kan testi yapılarak bedeninde HIV virüsü taramasına başlandı. 8 – 15 yıllık bir mühlet belirtisiz ilerlediği için şahıslarda fakat şikayet olduğunda gelip test yaptırmasını beklemeden yapılan taramalarla HIV olumluluğu tespit edilebiliyor. Ameliyat olacak bireylerin taranması, hem kişinin kendisi için hem de onu ameliyat edecek olan takımın sıhhati için çok değerli. Bulaştırıcılığı azaltmak için çok değerli bir yol olduğunu söyleyebiliriz.” dedi.

Virüse karşı artık daha çok ilaç üretiliyor

1990’lı yılların sonlarına gerçek artık engelleyemediğimiz ve bedenine bu mikrobu almış, kan testleriyle de olumlu olduğu tespit edilmiş, artık fırsatçı enfeksiyonlar başlamış olan hastalar için iki, üç tane ilaç üretilmeye başlandığını belirten Özer, “Dünyadaki tüm bilim insanları bu bahiste çalışıyor. Maalesef o devirde hastaların ömür müddetlerini çok uzatamıyorduk. Hastaya ‘Senin HIV testin olumlu çıktı’ dediğimizde, maalesef çok ömrün kalmadı ve bu öleceksin demek üzere bir cümleydi. Lakin bilhassa 2000’li yılların sonuna hakikat birçok ilaç bir anda piyasaya sürüldü zira virüsün yapısını çok yeterli öğrendik. Virüsü çok güzel tanımak hem ilaç geliştirilmesi için hem de aşı çalışmaları için çok kıymetli. Bu yüzden artık 2021 yılında elimizde birçok anti-retroviral ilaç imkanımız var.” diye konuştu.

Hastalar ilaçlara fiyatsız erişebiliyor

Dr. Songül Özer, ‘Hastalar erken tarama testleri ile erkenden tespit edilebilirse ve şahıslar de kendilerine kuşkulu rastgele bir temas hikayesi olduğunda çabucak bir tabibe müracaat ederek anti-HIV testi ile bedenlerinde antikor baktırırlarsa o vakit elbette muvaffakiyet bahtı artıyor.’ dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu durumda ilaçları da erken kullanmaya başlıyoruz. Hastanın hem ömrü uzuyor ve yaşadığı mühlet boyunca hayat kalitesi artıyor. Yani fırsatçı enfeksiyonların önüne geçmiş oluyoruz. Bu anti-retroviral tedavide mikroorganizmaların sayısını yani HIV sayısını azaltmayı, fırsatçı enfeksiyonların başlamasını engellemeyi ve başladıysa olanları tedavi etmeyi amaçlıyoruz. Günümüzde mevcut olan ilaçlarla bunu büyük ölçüde başarıyoruz. Yani hastalarımız yüzde 100 hayatını kaybedecek diye bir kural yok. HIV ölümcül bir hastalık lakin mutlaka öldüren bir hastalık değil. Erken tespit edilirse ve gereğince yanlışsız ilaçlar kullanılırsa kurtulmak mümkün. Şu an Türkiye’de birçok ülkede olmayan bir uygulama var. Anti-retroviral tedavi, Sıhhat Bakanlığı’nın geri ödeme kapsamında bulunuyor. Şayet bir doktorun muayenesi ve reçetesi kelam konusu ise hastalar bu sayede ilaçlara fiyatsız olarak erişebiliyorlar.”

Hastalık yalnızca cinsel yolla bulaşmıyor

Enfeksiyon hastalıkları uzmanlarının bir misyonunun de HIV müspet olan şahısların morallerini yüksek tutmak ve onların toplumdan izole edilmemelerini de sağlamaya çalışmak olduğunu tabir eden Özer, “HIV virüsünü taşıyan bir beşere sarılmakla, onunla kucaklaşmakla, tokalaşmakla, yanaklarından öpmekle, saçını okşamakla, tıpkı masada yemek yemekle, sohbet etmekle, birebir tuvaleti kullanmakla, birebir otobüste, otomobilde yahut trende seyahat yapmakla bulaşmadığını biliyoruz. Bu yüzden eski yıllarda vebalılara ve cüzzamlılara yapılan uygulamayı 21’nci yüzyılda AIDS’li hastalara yapıyoruz. Bu hastalığın yalnızca cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğunu sanmak aslında çok büyük bir kusur.” dedi.

Hasta bireyler etiketlenmemeli ve tecrit edilmemeli

Özellikle toplumda zannedildiği üzere ‘AIDS’li hastalar homoseksüeldir’ halinde bir etiketleme olmaması gerektiğini vurgulayan Dr. Songül Özer, “Daha doğrusu bir insanın HIV olumlu olduğunu öğrenmek, bilhassa de bu bir erkekse çabucak ‘homoseksüeldir o’ üzere bir yargıya ve etikete dönüşüyor. Bu türlü bir yanlış inanış var. Türkiye’deki hadiselerin yüzde 80’lik kısmı erkeklerden oluşuyor. Lakin sanıldığı üzere HIV müspet olan erkeklerin büyük bir kısmı homoseksüel değil. Bilakis AIDS daha çok heteroseksüel cinsel alaka ile bulaşıyor. Yani korunmasız bir formda erkek-kadın bağlantısı ile bulaşıyor. Alakanın başından itibaren kondom denilen uygulama yapılırsa aslında bulaştırıcılık sıfırlanmasa da büyük ölçüde azalıyor. Bu halde bir uygulama yapılmadan gerçekleştirilen heteroseksüel cinsel bağlantı, AIDS’in en kıymetli bulaş yolu. HIV olumlu olduğunu öğrenilen şahsa bilhassa bu bir erkekse ‘homoseksüeldir’ üzere bir yaklaşım içerisinde olunmamalı. Bunun dışında ‘Homoseksüel değilse o vakit husus bağımlısıdır’ diyen yaklaşım da var. Husus bağımlısı olmak kıymetli bir bulaş nedeni zira damardan husus kullananlarda ortak enjektör kullanımı üzere bir uygulama var. Lakin maalesef rastgele bir ameliyatı gerçekleştirilmiş ve ameliyat sırasında denetimsiz bir kan eseri takılmış olan şahsa de kan ve kan eserleri yoluyla AIDS’in geçebileceğini unutmamak lazım. Hiçbir halde kişi etiketlenmemeli tecrit edilmemeli.” diye konuştu.

Sonuç doğrulaması için tekraren denetim testi yapılıyor

Enfeksiyon Uzmanı Dr. Songül Özer, HIV müspet olduğunu öğrenen kişinin birinci basamakta kesinlikle bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına gidip onun programına dahil olması ve hiçbir halde doktorunun söylediğinin dışına çıkmaması gerektiğini vurguladı ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Çünkü HIV’in bir sefer müspet bulunması kâfi olmuyor. Bir defa daha doğrulama için tekraren denetim testleri yapıyoruz. Her HIV müspet birebir değil. Kimisinin karaciğeri çok etkilenmiştir, kimisinin hiç etkilenmemiştir. Kimisinin bağışıklık sisteminin hücreleri büsbütün yok olmuştur, kimisinin çok az yok olmuştur. Yani kişinin hastalığının evresini öğrenmesi gerekiyor. Bütün bunları yapacak olan kişi enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve birçok test ve birçok kan testi yapılacak. Sıhhat Bakanlığı’na bağlı olan eğitim ve araştırma hastanelerinde, üniversite hastanelerinde bunlar fiyatsız yapılıyor. O yüzden kesinlikle o hastanelerdeki enfeksiyon hastalıkları uzmanlarının programına dahil olsunlar, gereken bütün testleri yaptırsınlar, ilaçlarını nizamlı kullansınlar.”

Yan tesirden ötürü tedavi yarım bırakılmamalı

Kullanılan ilaçların yan tesirleri olduğunu belirten Özer, “Bu ilaçlar rahatlıkla kullanılan ilaçlar değil. Bu yüzden hastaların bir kısmı bu ilaçları kullanmaya başlıyor ancak devam etmiyor. Bulantılar, baş ağrıları, çok halsizlik üzere yan tesirlerinden ötürü hasta tedaviyi bırakıyor. Bu tedavi esnasında karşılaşılan en makûs durum zira virüsü daha da güçlendirmiş oluyoruz. Bir öbür uygulamada ise artık HIV olumlu olan annenin bebek doğurmasını engellemiyoruz, hastalığın bebeğe geçme ihtimali yüksek ancak annenin emzirmesini engellemeye çalışıyoruz. Annenin ya da hamile kişinin ilaç tedavisini kesmesinin en büyük kusur olduğunu söyleyebiliriz. Artık ilaç çeşidimiz çok fazla. Hamile olan bayanlarda kullanılan ve bebeğe ziyan vermeyen ilaçlar da var. O yüzden hamilelerin de anti-retroviral tedaviyi katiyetle kesmemesi gerekiyor ancak emzirmeyecekler ve olağan doğum yapmayacaklar. Kesinlikle sezaryen doğum yapmaları gerekiyor.” sözlerini kullandı.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı