Bakım veren ile çocuk ortasındaki duygusal dansa dikkat!

İhmal, istismar ve şiddet üzere olumsuz çocuk tecrübelerinin çocuğun beyin gelişimini yavaşlattığına dikkat çeken uzmanlar, “Bu aksilikler, beyni etkiliyor ve durduruyor, toplumsal, duygusal ve bilişsel gelişimini etkiliyor. Bunlar giderek önemli sıkıntılara yol açabiliyor ve ömür uzunluğu süren bir sorunun başlangıcı oluyor.” ikazında bulunuyor. Ortalama 2 yaşın beynin gelişiminde en hassas devir olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Bu devirde çocuklara duygusal denetimlerini geliştirebilecek imkanlar sağlanmalıdır. Duygusal denetimle ilgili hünerleri 3 yaşından sonra kaybediyoruz, beyin esnekliği giderek azalıyor. Bu yüzden 2 yaş çocukların duygusal yansımaları ehemmiyet taşıyor. Bu periyot bakım verenle çocuk ortasındaki duygusal dansın yakalanması gereken devirdir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Prof. Dr. Nurper Ülküer, NPİSTANBUL Beyin Hastanesi’nde her hafta gerçekleştirilen Multidisipliner Bilimsel Eğitim Toplantıları kapsamında “Beyin Gelişimi Ve Olumsuz Çocukluk Deneyimleri” başlıklı bir sunum yaptı.

Prof. Dr. Nurper Ülküer, doğduğunda şimdi olgunlaşmamış bir organ olan beynin kendisini genlerin içinde bulduğu ortama reaksiyon göstermek için organize ettiğini söyledi.

Birinci derecedeki bakım vereni ile münasebet kalitesi önemli

“Biyolojik olarak gelişirken tecrübelerin de değerli olduğunu biliyoruz” diyen Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Beyin gelişimi, biyolojik gelişimle tecrübelerin dansı olarak karşımıza çıkıyor ve beyin bu tecrübelerle form değiştirerek şimdiki halini alıyor. Küçük bir çocuğun beyin gelişiminde, birinci derecedeki bakım vereni ile olan ilgisinin kalitesi her şeyden daha değerlidir.” diye konuştu. Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Dünyada 10-20 oranındaki çocuğun olumsuz yaşantılar geçirdiği ve bunun duygusal gelişimlerini etkilediğini biliyoruz.” dedi.

Olumsuzluklar beyin gelişimini etkiliyor

Olumsuzlukların beyin gelişimini etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Beyin vakit içinde inşa olur. Beyin mimarisinin oluşumu yani sinirsel temaslar hiyerarşik bir sıra izliyor. Temel kıymetlidir, bir üst seviye temas için bir alt seviye irtibatın yeterli kurulması gerekir. Marifet beceriyi getirir.” dedi.

Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Beyin esnekliği (Plasticity) vakitle azalıyor ve muhakkak bir mühlet sonra stabilize oluyor. Stabilize olduktan sonra da birçok değişiklik gerçekleşemiyor. Biyolojik ve ekonomik olarak bir şeyi birinci seferinde hakikat yapmak daha tesirlidir.” diye konuştu.

Sinirsel büyüme ve budanma

3-6 ay ortasındaki bir bebeğin sinaps oluşumunun epey süratli gerçekleştiğini kaydeden Prof. Dr. Nurper Ülküer, şunları söyledi:

“İlk 6 ayda beyin epey önemli bir formda etrafından almaya başlar ve devamlı hudut uçlarını oluşturur. Doğum öncesinde başlayan beyin gelişimi birinci 1 yılda karşımıza çok önemli bir formda hassas periyotlar getiriyor. Beyin gelişiminde ve beyinle ilgili travmalarda olumlu yahut olumsuz tüm etkileşimlerin beyni en çok etkilediği periyot birinci 2-3 yaş periyodu olarak karşımıza çıkıyor. Bu da erken çocukluk devrini ve doğum öncesini çok kıymetli kılıyor. Lisan gelişimi 3 yaşa kadar gelişirken daha yüksek bilişsel işlevler daha sonra tepe yapıyor ancak bir müddet sonra düşüyor. Yani beynin esnekliğini bir müddet sonra kaybediyoruz.”

Beyin gelişiminde en hassas periyot 2 yaş

“Ortalama 2 yaş beynin gelişiminde en hassas dönemdir” diyen Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Bu devirde çocuklara duygusal denetimlerini geliştirebilecek imkanlar sağlanmalıdır. Duygusal denetimle ilgili maharetleri 3 yaşından sonra kaybediyoruz, beyin esnekliği giderek azalıyor. Bu yüzden 2 yaş çocukların duygusal yansımaları ehemmiyet taşıyor. Bu periyot bakım verenle çocuk ortasındaki duygusal dansın yakalanması gereken periyottur.” ikazında bulundu.

Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Harvard Üniversitesi’nden Prof. Shonkoff’un yaptığı çalışmalara nazaran erken çocukluk periyodundaki tecrübeler ve çocuğun etrafından aldığı ihtarlar çocuğun beyin yapısını etkilemekte ve bu tesir bir ömür uzunluğu devam etmektedir. Bu tabir bilhassa 2000’li yılların başında yapılan erken çocukluk gelişimi ve çocuk gelişimi çalışmalarına da istikamet vermiştir.” dedi.

Stres ve olumsuz tecrübe beyin gelişimini etkiliyor

Stres ve olumsuz tecrübelerin beyin gelişimini etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Özellikle çocukluk sorunları ömrün daha sonraki yıllarında ortaya çıkacak sorunların yolunu açıyor. Yetişkinlikteki birçok sorunun başlangıç noktasının çocukluk devrinde olduğu artık biliniyor.” ikazında bulundu.

Beyin gelişimi yavaşlıyor

İstismar, ihmal ve şiddetin çocuklar üzerindeki tesirlerine vurgu yapan Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Çocuğun beyin gelişimini yavaşlatıyor, etkiliyor ve durduruyor, toplumsal, duygusal ve bilişsel gelişimini etkiliyor. Bunlar giderek önemli meselelere yol açabiliyor ve ömür uzunluğu süren bir sorunun başlangıcı oluyor.” dedi.

Toksik gerilim beyin için tehlikeli

Prof. Dr. Nurper Ülküer, olumsuz davranışların içinde en çok karşımıza çıkan toksik gerilim olduğunu belirterek Shonkoff’un gerilimi 3 ana başlıkta topladığına dikkat çekti:

• Pozitif gerilim, kalp atışı hızlanır, orta derece gerilim hormonu salgılanır. Bizi bir biçimde geliştirir ve değiştirir.
• Katlanılır gerilim, süreksiz gerilim tepkileri görülür, destekleyici alakalar ile azalır.
• Toksik gerilim, uzun periyodik, hiçbir takviye yahut esirgeyici münasebet olmadan devam eden streslerdir ve toksik gerilim çocuğun beyin yapısını etkiliyor. 3 yaşındaki olağan bir çocuğun beynindeki gelişim ve 3 yaşındaki ihmal görmüş bir çocuğun beynindeki gelişim hem boyutsal hem yapısal olarak birbirinden farklıdır.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı