Gerçeği kıymetlendirme yetisinin bozulduğu kronik bir ruhsal bozukluk olarak tanımlanan şizofreni, yetişkinlerde olduğu üzere çocuk ve ergenlerde de görülebiliyor. Bulgularının büyük oranda yetişkin yaş döneminkine benzediğini belirten uzmanlar, teşhis ve tedavisinde geç kalınması durumunda çocuğun mesken – okul – akran fonksiyonelliğinin gitgide düştüğünü vurguluyor. Uzmanlar, 5 yıl kadar sürebilen tedavi sürecinin olumsuz etkilenmemesi için tanıyı alan çocukların aile içi çatışmalar, akran istismarı ve akademik aksilikler üzere risk faktörlerinden uzak tutulmasını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, çocukluk çağı şizofrenisi ile ilgili değerlendirmede bulundu ve tavsiyelerini paylaştı.
1980’li yıllarda vurgulanmaya başladı
Şizofreninin gerçeği kıymetlendirme yetisinin bozulduğu kronik bir ruhsal bozukluk olduğunu belirten Psikiyatrist Dr. Ali Mert Beşenek, “Eski periyotlarda şizofreni daha çok yetişkin yaş kümesinin bir hastalığı olarak kabul edilirken 1980’li yıllardan itibaren şizofreni ve kapsamındaki rahatsızlıkların çocuk ve ergenlerde de görülebildiği tıp literatüründe sıkça vurgulanmaya başladı.” dedi.
Bulgular yetişkin dönemdekine benziyor
Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, ‘Çocuk ve ergenlerde şizofreni bulguları büyük oranda yetişkin yaş dönemindekine benzemekle birlikte, bulguların içeriği ve niteliği çocuğun gelişimsel periyotlarına nazaran çok çeşitli hallerde karşımıza çıkabilir.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Şizofreninin temelde algılama ve niyetteki bozukluklarını kapsadığını söyleyebiliriz. Gerçekte var olmayan manzara, ses, tat ve dokunma üzere duyumların hissedilmesi (halüsinasyon – varsanı) algılamadaki bozukluklar kapsamında bedellendiriliyor. Fikir süreçlerindeki bozukluklar (sanrılar) ise birinden ziyan göreceği, takip edildiği, hakkında konuşulduğu, kamera ile izlendiği, aklına niyet sokulduğu, fikirlerinin başından çalındığı, niyetlerinin bir mecrada yayınlandığı, etrafındaki insanların tanıdıkları şahıslar olmadığı üzere çok fazla çeşitte karşımıza çıkabiliyor ve vakit zaman epey mantıksız ve absürt inanışlar görülebiliyor.”
Ergenlikte görülme sıklığı artıyor
Çocukluk çağı şizofrenisinin daha erken yaş kümelerinde da görülebildiğini vurgulayan Beşenek, “Ancak hastalığın daha sık ortaya çıktığı ve görülme sıklığının arttığı yaş devri çoklukla ergenlik çağına denk geliyor. Hastalık ortaya çıkmadan ve teşhis konulmadan evvel de bir grup sorunlar çoğunlukla hikayede mevcuttur. Toplumsal etkileşim kurmama, içine kapanıklık, duygusal sözde azalma ve davranışsal değişiklikler örnek gösterilebilir. Bu özgül olmayan bulgular çoğunlukla gözden kaçabiliyor. Ailenin de psikiyatriye başvurusu ve teşhis süreçleri ekseriyetle varsanı ve sanrıların olduğu durumlarda başlıyor.” sözlerini kullandı.
Tedavide geç kalınması çocuğun fonksiyonelliğini düşürüyor
Psikiyatri Uzmanı Ali Mert Beşenek, şizofreninin hem biyolojik hem de beyinle ilgili bir yeri olduğu için teşhis ve tedavisinde geç kalınması durumunda çocuğun konut – okul – akran fonksiyonelliğinin gitgide düştüğünü vurguladı ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hastalığın getirdiği ruhsal ve biyolojik yük artmakta, tedavisi zorlaşmakta, tam tedavi olma bahtı azalmakta ve tedavi olsa bile hastalığın tekrar etme riski artmaktadır. Her psikiyatrik hastalık üzere şizofreninin de biyolojik, ruhsal ve toplumsal istikametinin olduğunu söyleyebiliriz. Psikososyal gerilim faktörleri, aile içi çatışmalar, akran istismarı, travmatik yaşantılar, akademik aksilikler hastalığın gidişatını ve tedavisini olumsuz etkileyebiliyor. Tanıyı alan çocukların psikososyal çerçevesinde bu olumsuz risk faktörlerinin mümkün olduğunca engellenmesi ve azaltılması amaçlanmalı.”
Tedavisi 5 yıl sürebiliyor
Şizofreni tedavisinin temelde ilaç tedavisi ile yapıldığını ve üç basamakta ele alındığını belirten Beşenek, “Akut periyottaki tedavinin hedefi, gerçeği değerlendirmenin bozulduğu ani ataklar ile krizlerin söndürülmesi ve kısa müddette krizlerin denetim altına alınmasıdır. Başlangıç tedavisindeki maksat ise çocuğun şizofreni bulgularının ortadan kaldırılarak fonksiyonelliğinin olağana getirilmesidir. İdame tedavisinin emeli ise şizofreni ataklarının bir daha tekrar etmesini önlemek ve kişinin gündelik hayatını mümkün olduğunda yeterli devam ettirebilmesini sağlamaktır. Şizofreni kronik bir hastalık olduğu için tedavisi uzun periyodiktir. Tertipli psikiyatri takipleri gerektirir ve idame tedavisi ile birlikte 5 yıla yaklaşan tedavi müddetleri olabilir. Tedavinin gidişatı ve müddeti, psikiyatri takiplerinde çocuğun durumuna nazaran psikiyatristi tarafından alınacak bir karardır.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı