Harran Üniversitesi (HRÜ) Makine ve Bilgisayar Mühendisliği bölümleri bünyesinde kurulan HarranCFD grubundaki bilim insanları, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) öksürme veya hapşırma durumunda asansörde dağılımını gösteren simülasyon yaptı.
Harran CFD grubu, Harran Üniversitesi Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezinde 24 bilgisayarın bir araya getirilmesiyle oluşturulan “süper bilgisayar” simülasyonu hazırladı.
Simülasyonla konutlarda yaygın olarak kullanılan 1×1 metre eninde 2,15 santimetre boyutlardaki bir asansörde 1,71 metre boyunda bir kişinin öksürmesi durumunda virüs partiküllerinin dağılımları tespit edildi.
HarranCFD grubu, yaptığı çalışmayı sanayi sektörüne aktararak bulaşıcı hastalıkların yayılma riskinin en yüksek olduğu asansörlerde havalandırma sistemi geliştirmeyi hedefliyor.
HRÜ Makine Mühendisliği bölümünde görevli GAP Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Merkezi Koordinatörü Dr. Öğretim Üyesi Zeynel Abidin Fıratoğlu, AA muhabirine, sanayi odaklı kurulan HarranCFD’nin tecrübe ve yetkinliğini sanayiye aktararak sorunların çözüm ortağı olmayı planladığını söyledi.
Bulaşıcı hastalıkların bulaş riskini azaltıcı yeni yöntem ve araçları geliştirmeye çalıştıklarını dile getiren Fıratoğlu, şöyle konuştu:
“Son pandemi süreci bize gösterdi ki Kovid-19 gibi bulaşıcı hastalıklar, hayatı kesintiye uğratma ve ekonomik açıdan savaşlardan çok daha yüksek riskler içeriyor. Bundan dolayı bulaşıcı hastalıkların bulaşma riskini azaltıcı yeni yöntem ve araçların geliştirilmesi ülkeler açısından stratejik öneme sahip. Bizler de ülkemizin salgınla mücadelesine destek sunmaya çalışıyoruz. Yapılan araştırmalar virüsün partiküller halinde dış yüzeylerde saatlerce canlı kalabildiğini göstermiştir. Koronavirüs üst solunum yollarında yüksek viral yükler meydana getirdiğinden solunum, konuşma gibi normal solunum davranışlarında dahi küçük damlacık ve partiküller ile hızla yayılmakta. Koronavirüsün bulaşma riski açısından asansör, sınıf, market, alışveriş merkezi gibi ortak yaşam alanları en riskli bölgelerdir. Bizler ne kadar tedbir alınsa dahi birçok insanın kullanmak zorunda kaldığı asansörü ele aldık. En riskli olan asansörlerde virüsün dağılımının simülasyonunu yaptık.”
Hedefimiz asansörlerde havalandırma sistemini geliştirmek
Asansörlerde havalandırmanın yetersiz olduğuna dikkati çeken Fıratoğlu, şöyle devam etti:
“Hazırladığımız simülasyonla partiküllerin nasıl dağıldığı ve havalandırmayla riskin nasıl azaldığını göstermeye çalıştık. Virüsün yüzeye yapışması gibi tespitler yapmaya çalıştık. Bu simülasyon çok büyük bir dosyadan oluşuyor. Yaklaşık 369 GB boyutunda. Çalışmamız tamamen ücretsiz ve açık kodlu yazılımla yapıldı. Örneğin bu yazılımları süper bir bilgisayara yükleyip lisanlı yazılımlar yapmış olsaydık 100 bin dolar giderimiz olacaktı. Biz bunu açık ücretsiz kodla gerçekleştirerek bu maliyetten kurtulmuş olduk. Hedefimiz bu tür yazılımları sanayide yaygınlaştırmak. Sanayideki projelerin bütçeleri neredeyse büyük maliyetli yazılımlara gidiyor. Bu açık kodlu yazılımlar yaygınlaştıkça maliyetlerin düşeceğine inanıyorum.”
Sınıftaki yayılımı araştıracaklar
Fıratoğlu, bundan sonra bir öğrencinin öksürmesiyle koronavirüsün sınıftaki yayılımını araştıracaklarını, öğrencilerin hangi pozisyonda oturması veya sınıfın havalandırmasının nasıl olması gerektiğini anlatan bir simülasyon hazırlayacaklarını kaydetti.
HRÜ Bilgisayar Mühendisliği Fakültesinde görevli TÜBİTAK proje yürütücüsü Doç. Dr. İbrahim Berkan Aydilek ise Yüksek Hesaplamalı Bilgisayar Merkezinde TÜBİTAK destekli projeler yürütüldüğünü, burada çok farklı alanlarda bilim adına ne gibi çalışmalar yapılabileceği konusunda yoğun olarak çalıştıklarını ifade etti.