Günlük hayatta bir arkadaşınıza, eski sevgilinize ya da hiç tanımadığınız ancak davranışlarından dolayı “psikopat” dediğiniz veya dengesiz davrandığını gördüğünüz biri için “şizofren” olarak nitelendirdiğiniz birileri muhtemelen olmuştur. Fakat kullandığınız bu ifadelerin psikolojik hastalıkların gerçek isimlerini yansıtıp yansıtmadığını hiç düşündünüz mü? Bir arkadaşınızı düşünün, iki gün önce yersiz bir şekilde sizinle tartışmaya başlayıp öfkelenip, ortamı terk etmesinin ardından bir sonraki gün, o öfkelenen, sizinle tartışan, ortamı terk edip gidenin kendisi olmayıp, size hediyeler alıp yanınıza gelmesi, sizce onun şizofreni ya da psikopat olduğunu mu gösterir? Eğer psikolojik hastalıkların ne olduğunu biliyorsak kullandığımız bu ifadelerin ne kadar yersiz ve yanlış olduğunu fark etmiş olursunuz. Aynı zamanda sıklıkla duyduğumuz ve haberlere konu olabilen “şizofren genç sevgilisini öldürdü” ifadesi, sanki şizofreni hastalarının katil oldukları algısını oluşturarak, insanların şizofreni denildiğinde korkmalarına ve tümünün zarar verebilecek birileri olduğuna yönelik inancını da arttırdığı söylenebilir. Diğer psikolojik hastalık/bozukluklardan farklı olarak şizofreni daha nadir görülen, kişinin düşüncesini, hareketlerini, duygularını ifade şeklini, gerçeği algılamasını çarpıtan ve kişinin diğerleriyle ilişkilerini bozan ciddi bir beyinsel rahatsızlıktır. Bu kişiler toplumda, okulda, evde, ilişkilerinde ya da diğer tüm alanlarda problem yaşamaktadırlar. Şizofreni yaşam boyu devam eden, nedeni tam olarak belirlenmemiş olup her yaşta görülebilmektedir. Genellikle 20’li yaşlarda ortaya çıktığı, doğru tedaviyle kontrol altına alınabilmektedir. Aynı zamanda yaygın inanış biçiminin aksine bu kişiler bölünüş kişilik yapısında olmayıp gerçek ile hayali ayırt edememektedir. Bir şizofreni hastasının kendisini saklayabilmesi mümkün olmadığı da bilinmesi gerekmektedir.

Peki şizofreni türleri var mıdır?

Şizofreni hastalarının tümü aynı tür olmayıp (paranoid, katatonik, hebefrenik, ayrışmış ve kalıntı şizofreni) farklılık göstermektedir. Yine yanlış bilinen bir inanış vardır ki bu da şizofreni denildiğinde zarar verebilen kişiler olduğudur. Kimi şizofreni türlerinde bu olabilirken, bu durum tamamını kapsamadığı bilinmelidir.

Birinin şizofreni olduğu anlaşılır mı?

Hastalık kendini ilk gösterdiğinde belirtiler ani ve şiddetli olur. Yaygın olarak üç farklı alanda belirti gösterdiğinden bahsedebiliriz. Bunlar pozitif belirtiler denilen örneğin kişinin başkalarının düşüncesini duyabilme, kendini tanrı ya da şeytan olduğunu belirtmesi, tuhaf tat ve koku hissi, gerçekte olmayan şeyleri görme, hissetme ve duyma gibi belirtilerdir. Dezorganize denilen belirtilerde kişi net ve doğru reaksiyon vermemesidir. Son olarak negatif belirtiler ise duyguların olumsuz olması, duruma uygun olmayan duygular yaşaması, düşük enerji ve motivasyon eksikliği gibi belirtilerdir. Tedavi edilebilir mi? Şizofreni tedavisinde asıl amaç şizofreniyi ortadan kaldırmak olmayıp, belirtilerin hafifletilip tekrarlanma riskini azaltmaktadır. İlaçlı tedavilere başvurulur. Ancak ilaçlar şizofreniyi ortadan kaldırmayıp, semptomların hafifletilmesinde kullanılır. Aynı zamanda kişinin hastalığıyla alakalı davranışsal, sosyal, mesleki ve psikolojik problemlerin önlenmesinde psikososyal terapi ile destek sağlanmaktadır.