Gayrimenkul, dünyada olduğu üzere ülkemizde de her vakit en inançlı yatırım aracı olarak istek görüyor. Son periyotta metaverse cihanında satışa sunulan yerlerin binlerce dolara alıcı bulması, hatta ülkemizin değerli e-ticaret sitelerinden biri olan sahibinden.com’da satışa çıkarılması, gayrimenkul kesiminin sanal ortamda da yatırımcıların gündemine girdiğine işaret ediyor.

Metaverse yerin yatırım olabilmesi, yarar sağlamasına bağlı

Değerleme bölümünün duayenlerinden Denge Değerleme İdare Heyeti Lideri Baki Budakoğlu, geçtiğimiz günlerde toplumsal medya üzerinden karşılaştığı bir yatırımcının kısa mühlet öncesinde 13.000 USD’ ye aldığı metaverse parselin çabucak yanındaki parselin pahasının 1,0 milyon USD ye ulaştığından bahsettiğini ve bunun üzerine ‘bize de yeni bir kapı açıldı’ diyerek dersine çalışmaya başladığını tabir etti. Bedel tespitinden bahsedilebilmesi için öncelikle kıymetin oluşması gerektiğini belirten Budakoğlu, maddi ya da maddi olmayan rastgele bir eşyanın kıymeti yalnızca o şeylerin mevcudiyeti ile oluşmadığını; pahanın oluşması için ‘Yararlılık’, ’Kıtlık’, ‘Arzu’ ve ‘Etkin Satın Alma Gücü’ üzere 4 adet faktöre muhtaçlık duyulduğunu belirtti ve “Demek ki, Metaverse’te de yerin ya da rastgele bir gayrimenkulün gerçek manada pahasının oluşması için kullanılmak ya da kiralanmak suretiyle yarar sağlıyor olması gerekir. Muhakkak bir ölçü ile hudutlu olmayı gerektirmesinin yanı sıra kâfi ölçüde alım gücüne sahip istekli alıcının mevcudiyeti de kıymetin oluşması açısından mecburilik arz etmekte. “ dedi.

Metaverse arsa temininde kıtlık da hudut da yok

Bahse husus yerin metaverse cihanında değil fiziki gerçek dünyada olması halinde; ‘Geliştirme Alanı’, ‘’Emsal Kat Sayısı’, ‘Yapılaşma Koşulları’, ‘Konumu’, ‘Ulaşım İmkanları’ üzere parametrelerin dikkate alınacağını ve akla birinci olarak bu konuların geleceğini söyleyen Baki Budakoğlu şöyle devam etti: Arsayı değerlendirirken de bir taraftan proje geliştirirken öbür taraftan da tıpkı imar yapılaşma şartlarına ve benzeri pozisyona sahip yerlerin gerçekleşmiş ya da talep edilen satış fiyatlarından da hareketle bedeli tespit edecektik. Meğer Metaverse denilince bir sınırsızlık kelam konusu çünkü ismi üzerinde sanal bir platform. Halihazırda ön plana çıkan kozmosları The sandbox, Axie Infinity, Decentraland, Our vb. olarak sayabiliriz. Bu kainatlar birbirinden bağımsız olarak tasarlanmış durumdalar; örneğin bir tanesi yaklaşık olarak 90.000 adet yerden oluşurken bir oburu tüm Dünya’yı birebir yansıtacak biçimde tasarlanmış olup, 1.6 milyon adet yerden oluşmakta. Hani birtakım konuşmalarda lisana getiriliyor ve İstanbul Boğaz’ında arsa kalmamış deniliyor ya o sanal kainatlardan yalnızca bir tanesi için geçerli, çünkü bir uygulamada İstanbul’un haritasını tasarlatıp tekrar satışa sunulabilir ve o vakit da isteyen yatırımcı satın alma bahtı doğar. Doğal olarak bu durumda Metaverse genelinde kıtlık faktörünün oluşmasından bahsetmek çok da gerçekçi olmaz üzere duruyor.” dedi.

Sanal yerde da ünlülerin satın aldığı taşınmazlara komşu olmak prim yapıyor

Denge Değerleme İdare Heyeti Lideri Baki Budakoğlu, Metaverse’te arsa alımına ait teşebbüslerde karşılaşılan parametrelere de değindi: “ Öncelikli alımlarda daha çok Metaverse Center’a yakınlık, ulaşılabilirlik, nüfus yoğunluğu ile ünlülerin satın aldığı taşınmazlara komşu olma ya da onlara yakın yerlerin satın alınması öneriliyor ya da tercih ediliyor.Görüleceği üzere yerin geliştirilmesine yönelik olarak konut, otel, okul, AVM yada fabrika alanı üzere bir kısıtlaması bulunmuyor. Kaldı ki zati bir düzenleyici, planlamacı bir kurum da öngörülmüyor, çünkü inşa edilecek konuta sanal kainata dahil olan yatırımcıların karar vereceği kabul ediliyor. Yani platformda ortak karar alınması temel olup, sahibinin blockchain üzerinde kaydedilmesi ile mülkiyetinin herkes açısından ileri sürülebilecek yani aleni hale geleceği düşünülüyor.” halinde konuştu.

Sanal kainattaki yerlerin nasıl kullanılacağında dair ortak paydada buluşmak sıkıntı

Metaaverse kainattaki gayrimenkulün kıymet kazanması için nasıl bir yarar sağladığının değerli olduğuna işaret eden Budakoğlu, “ Tabi yatırıma bahis rastgele bir sanal kainatta emlakın hangi hedeflerle kullanılacağına o sanal kainattaki yatırımcılar ile birlikte sanal kainatı tasarlayan kurum yetkililerinden oluşan şura karar verecekse bunların ortak bir noktada buluşmaları yetmeyebilir çünkü o noktanın tıpkı vakitte bahse bahis sanal kainatın mevcudiyeti ve gelişmesi, sürdürülebilirliği açısından geçerli ve yanlışsız kararların alındığı konular olmalı. Yani kent plancılığı, harita mühendisliği, mimarlık, inşaat mühendisliği, işletmecilik disiplinlerinin yanı sıra insan psikolojisi ve toplumsal hayatı temel alan birçok disiplinin bakış açısından katkı sağlanarak parsellerin kullanım gayeleri ve yapılaşma şartlarını belirlemek gerekecek, aksi taktirde yan yana dizilmiş gerek ticari gerekse toplumsal hayat açısından sinerji yaratmayacak plansız bir yapılaşma kelam konusu olacaktır. Silüetten, estetikten hiç bahsetmiyorum bile. Tabi bir parselin paha ihtiva etmesi için bir öteki faktör olan faydalılık yani yarar üretmesi de lakin planlı bir yapılaşma ile kelam konusu olacaktır. “ dedi.

Budakoğlu, bir YouTuber’ın sanal kozmosta yatırım yaptığı arsa üzerinde daha evvel inşa ettiği iki katlı binayı ekranın yan tarafında bulunan bina sembollerinden üç katlı olanı seçip bir çırpıda değiştirebildiğini belirtti ve Böylelikle, taşınmazının pahasını artırmış mı oldu? Yoksa yapmış olduğu tercihle pahasını artırmak yerine yerinin kıymeti mi düşürdü, şimdiden kim bilebilir” dedi.