Çağımızın hastalığı kansere karşı daima yeni tedavi teknikleri geliştiriliyor. Elbet tedavinin nasıl uygulanacağı kanserin tipi, evresi ve hastanın genel sıhhat durumuna nazaran belirlenirken, ismini giderek daha sık duyduğumuz “immünoterapi” kimi özellikleriyle son yıllarda öne çıkan prosedürler ortasında yer alıyor. Acıbadem Bakırköy Hastanesi Tıbbi (Medikal) Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan bağışıklık sistemini kullanarak kanser üzere hastalıkları tedavi etmek için geliştirilen immünoterapinin; cerrahi, radyoterapi ve kemoterapiden sonra kanser tedavisinde dördüncü ana tedavi prosedürü olarak kabul gördüğünü söylüyor. Doç. Dr. İzzet Doğan bu tesirli tedavi usulü hakkında merak edilen 10 soruyu yanıtladı, kıymetli ikazlar ve tekliflerde bulundu.  

İmmünoterapi usulü nedir?

İmmünoterapinin; bağışıklık sistemini kullanarak kanser üzere hastalıkları tedavi etmek için geliştirilmiş bir dizi tedavi yolu olduğunu belirten Tıbbi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “Toplum ortasında immünoterapi denilince “immün denetim noktası inhibitörleri’’ ismi verilen tedavi kümesi anlaşılmaktadır. İmmünoterapi tedavi yöntemleri arasında en yaygın olanları; monoklonal antikorlar, immün denetim noktası inhibitörleri, kanser aşıları, adaptif hücre transferi (örneğin CAR T-hücre tedavisi) ve sitokin tedavisidir. Her bir tedavi çeşidi, bağışıklık sistemini farklı hallerde aktifleştirerek kanser hücrelerini maksat alır. Bu prosedürlerin uygulanması ve aktifliği kanserin cinsine, evresine ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlıdır.”

İmmünoterapi nasıl yarar sağlar?

Normalde kanser hücreleri bağışıklık sisteminden kurtularak denetimsiz bir formda büyüyebiliyor. Bilhassa “kontrol noktası inhibitörleri” ismi verilen ilaçlar T hücrelerinin kanser hücrelerine saldırmasının önündeki mahzurları ortadan kaldırarak bağışıklık sistemini aktive ediyor. Kimi immünoterapiler kanser hücrelerine mahsus moleküllere karşı antikorlar üreterek çalışıyor. 

İmmünoterapi akıllı ilaç tedavisi midir?

İmmünoterapi “akıllı ilaç” tedavisi olarak isimlendirilen kategoriye giriyor. Bu tedavi kanser hücrelerini amaç alırken olağan hücrelere asgarî ziyan vermeyi amaçlıyor. Bu ilaçlar bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıması ve yok etmesi için özel moleküllere odaklandığından, immünoterapi, kanser tedavisindeki “akıllı ilaç” stratejilerinin değerli bir modülü olarak kabul ediliyor. 

İmmünoterapi kemoterapiden üstün müdür?

İmmünoterapi ve kemoterapinin kanser tedavisinde kullanılan iki farklı ilaç kümesi olduğunu belirten Doç. Dr. İzzet Doğan “Her birinin avantajları ve dezavantajları vardır. İmmünoterapi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerini gaye alır ve yok etmeye çalışır; çoklukla daha az yan tesire sahiptir. Öte yandan, kemoterapi kanser hücrelerini direkt öldürmeyi maksatlar ve her türlü kanser tedavisinde kullanılabilir. Fakat yan tesirleri ekseriyetle daha şiddetlidir ve sağlıklı hücrelere de ziyan verebilir. Hangi tedavi sisteminin “üstün” olduğunu belirlemek, kanserin cinsine, evresine, hastanın genel sıhhat durumuna ve başka birçok faktöre bağlıdır” diyor. 

İmmünoterapi hangi kanserlerde kullanılır?

İmmünoterapi birçok kanser tipi için tesirli bir tedavi seçeneği olarak kabul ediliyor. Bilhassa malign melanom, akciğer kanseri, baş-boyun kanserleri, böbrek kanseri, mesane kanseri ve kolon kanseri üzere kanser cinslerinde yaygın olmak üzere patolojik özellikleri uygun her türlü tümörde; erken evrede de son evrede de kullanılabiliyor. Dünyada birinci olarak 2011 yılında kanser tedavisinde kullanılmaya başlanan bu ilaçlar ülkemizde 2012 yılından itibaren yurt dışından temin edilerek kanser hastalarına uygulanıyor. Son yıllarda immünoterapi kapsamındaki “ipilimumab” ve “nivolumab” tedavi harcamaları poliçe ve tedavi ayrıntılarına nazaran sıhhat sigortası tarafından karşılanabiliyor. 

İmmünoterapi her kanser hastası için uygun mudur? 

İmmünoterapi her kanser hastası için uygun olmayabiliyor. Metodun aktifliğinin; kanserin tipine, evresine, hastanın genel sıhhat durumuna ve evvelce yapılan tedavilere bağlı olarak değiştiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “Bazı kanser cinsleri tedaviye düzgün karşılık verir, kimileri güzel karşılık vermeyebilir. Örneğin; malign melanom ve birtakım akciğer kanserleri epey uygun cevap verirken, beyin tümörleri yahut pankreas kanseri üzere başka cinsler tedaviye daha az hassastır.”

İmmünoterapinin yan tesirleri nelerdir?

Bağışıklık sisteminin çok aktive olmasından kaynaklanan ve çoklukla kanser tipine ve kullanılan ilaca bağlı yan tesirler görülebiliyor. Yaygın yan tesirler ortasında; yorgunluk, cilt döküntüleri, iştah kaybı ve bulantı geliyor. Daha önemli yan tesirler; artrit (eklem), hepatit (karaciğer), kolit (bağırsak), hipofizit (hipofiz bezi) ve tiroidit (tiroit bezi) üzere organ iltihaplanmalarını içerebiliyor. Bu yan tesirlerin çoklukla kortikosteroidler üzere bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlarla tedavi edildiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan, ayrıyeten spesifik yan tesirlere yönelik tedaviler (örneğin, tiroit işlev bozuklukları için hormon replasman terapisi) de uygulanabildiğini söylüyor. 

İmmünoterapi başka tedavilerden bağımsız mı uygulanır?

İmmünoterapi kanserin çeşidi, evresi ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlı olarak hem yalnız başına hem de kemoterapi ile kullanılabiliyor. Kimi durumlarda kemoterapiye cevap vermeyen kanser çeşitlerinde tek başına tesirli bir seçenek olarak bedellendiriliyor. Bilhassa ileri evre kanserlerde yahut makul moleküler işaretleyicilere (PD-L1, MSI) sahip kanserlerde immünoterapi bağımsız bir tedavi olarak tercih edilebiliyor.

İmmünoterapi kanseri büsbütün düzgünleştirir mi?

Tıbbi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan “İmmünoterapi kimi kanser cinslerinde tesirli olabilse de büsbütün güzelleşmeyi garanti etmez; ayrıyeten her hastada da olumlu cevap alınamayabilir. Örneğin; ileri evre melanom yahut akciğer kanseri üzere kimi kanser çeşitlerinde uzun periyodik hastalık denetimi sağlayabilir. Lakin kanserin büsbütün güzelleşmesi, yani tüm kanser hücrelerinin yok edilmesi ve hastalığın geri dönmemesi kanserin çeşidi, evresi, hastanın genel sıhhat durumu ve kanserin genetik özellikleri üzere etkenlere bağlıdır” diyor. 

İmmünoterapi tedavisi ne kadar sürüyor?

Tedavinin mühletinin; kanserin tipi, evresi, hastanın tedaviye verdiği karşılık ve yan tesirlere bağlı olarak değişebildiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “İmmünoterapi tedavisi çoklukla birkaç hafta ile birkaç ay ortasında değişen dönemlerde uygulanır ve kimi durumlarda kanser denetim altına alınana yahut azamî yarar sağlanana kadar devam edebilir. Birtakım hastalarda yan tesirler nedeniyle tedavi erken kesilebilir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı