1 Ekim’de Güney Kıbrıs’ta, Rum kesimi ve İsrail ile birlikte petrol çıkarma faaliyetine başlayacak olan ABD’li enerji devi Noble kararsız. Özellikle Türkiye- İsrail gerginliğinden sonra şirket bu konudaki sorulara yanıt vermiyor
İsrail‘e sert yaptırımlar (Son Detaylar)
Türkiye İsraille askeri anlaşmalarını askıya almışken, İsrail ve Güney Kıbrıs’la petrol arama krizi kapıda. Güney Kıbrıs tarafından yetkilendirilen İsrailli Delek firmasıyla birlikte ABD’li enerji şirketi Noble, 1 Ekim’de, Güney Kıbrıs’ın yakınlarında denizde petrol araması yapmaya başlayacağını açıkladı.
Ancak, Türkiye ile İsrail arasında yaşanan gerginlikten sonra Noble’nin ne yapacağı merak konusu. Ancak şirket, bu konuda ne yapacağına yönelik sorularımıza yanıt vermedi.
Sektör yetkilileri, Güney Kıbrıs’ın uzun yıllardır petrol arama isteğinde bulunduğunu ancak, Türkiye’nin buna karşı çıktığını belirterek, “Şimdi işler daha da zorlaşacak. Noble firması önceden Kıbrıs adası etrafında sismik araştırmalar yaptı. Bunu her firma yapabilir, yasal bir kısıtlama bu konuda yok. Ancak iş kuyu açmaya gelince farklı. Büyük bir yatırım gerektiriyor. Hiç bir firma bu siyasi ortamda bu riski almak istemez. Türkiye buna engel olacaktır” yorumunda bulundu.
Öte yandan, konuyla ilgili olarak Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, “Kıbrıs Rum Kesimi, Türk tehditlerinin esiri olmayacak. Türkiye bu şekilde davrandığı sürece AB üyelik müzakerelerine devam edemez” açıklaması yaptı.
Bir enerji yetkilisi, Kıbrıs’ın denizlerinde petrol aranması için henüz Güney Kıbrıs ve KKTC’nin arasında yapılmış uluslararası hukuk tarafından kabul edilmiş bir anlaşma olmadığını belirterek, “Kıbrıs adasının doğal kaynaklarının paylaşımına ilişkin bir anlaşma henüz yok. Politik açıdan sorunlu bir yer. Diyelim ki petrol gaz çıktı. Onu ürettiniz hangi ülkeye parasını vereceksiniz? Belli değil. Kıbrıs’ın genel statüsünün çözülmeden doğal kaynakların dağılımı şu anda mümkün değil” diye konuştu.
‘Ekonomik değil siyasi’
Aynı yetkili, Güney Kıbrıs’ın yıllardır denizden petrol çıkarma isteği olduğunu belirterek şöyle dedi:
“O bölgede bugüne kadar bilinen bir petrol gaz rezervi yok. 1980 yılında o bölgeye çok yakın olan İskenderun açıklarında Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) o bölgede sondaj çalışması yaptı ve petrol bulunmadı. Güney Kıbrıs’ta o bölgede en azından şu anki teknolojiyle çıkarılmasının ekonomik olmayacağı bir doğal rezervin olmadığını biliyor. Ancak uluslararası alanda Türkiye’ye karşı bir koz olarak ‘bakın doğal kaynaklarımı bile kullanamıyorum Türkiye buna engel oluyor’ kartını kullanmak için ara ara bu meseleyi gündeme getiriyor.”
İlk 7 ayda İsraİl’e 1.3 milyar dolarlık İhracat yapıldı
* Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, iki ülke arasında tarım, askeri malzeme ve enerji alanları da dâhil olmak üzere toplam ticaret hacmi 2009 yılında 2.5 milyar dolar oldu. Bu rakam geçen yıl ise 3.5 milyar dolara yaklaştı.
* İsrail’e yapılan ihracat bu yılın ilk yedi ayında 1 milyar 382 milyon dolar olurken ithalat ise 1 milyar 180 milyon dolar olarak gerçekleşti.
* DEİK’in Türkiye-İsrail ticari ilişkiler raporuna göre halihazırda Türkiye’de 190 adet İsrail firması faaliyet gösteriyor.
* Türkiye’nin İsrail’e ihraç ettiği başlıca ürünler demir-çelik, otomotiv ve yan sanayi, petrol ve petrol ürünleri, elektrikli makina ve cihazlar, do kumacılık ürünleri, kimyasallar, hazırgiyim, metal eşya olarak sıralanıyor.
* Türkiye, İsrail’den kimyasallar, petrol ve petrol ürünleri, maden cevherleri ve döküntüleri, elektriksiz makinalar, dokumacılık ürünleri ve kağıt-karton ve kağıt, karton esaslı mamuller ile metal eşya ithal ediyor.
* Türkiye Müteahhitler Birliği verilerine göre, yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde, İsrail’de üstlenilen 5 projenin değeri 157.5 milyon dolar.
‘Türkiye’nin karşı çıkma hakkı var’
Hukukçular, Güney Kıbrıs’ın arama yapması durumunda, iki ülke arasında denizler için ekonomik alan (ülkelerin arama yapıp elde edilen kaynağı kullanma hakkı) belirlenmediği için Türkiye’nin ekonomik alan belirlenme talebiyle Lahey’e başvurma hakkı olduğu kaydediliyor.
Noble Energy’nin yıllık geliri 3 milyar dolar
ABD’nin Fortune 1000 listesinde yer alan 2010 yıllık geliri 3 milyar dolar olan Noble Energy, 1932’de kuruldu. Mayıs 2010’da Green Kanyon olarak bilinen Meksika Körfezinde 32 bin 684 feet derinliğe inerek dünyanın sayılı hidrokarbon rezervine sahip oldular. Noble Energy, İsrailli Delek firmasıyla 1998 yılından beri İsrail açıklarında arama faaliyeti sürdürüyor. Şirket, eylül ayından itibaren Güney Kıbrıs açıklarında petrol arayacağını duyurmuştu.
Delek İsrail’in en büyük şirketlerinden
Isaac Şaron’un sahibi olduğu Delek Grubu 2010 yılında 44.5 milyar dolarlık gelir elde etti. 1954 yılında kurulan Delek, 13 bine yakın çalışanıyla İsrail’in en büyük firması. Delek Grubu, enerji, emlak, sigorta, otomotiv sektörü ve finans sektöründe faaliyet gösteriyor. Delek Petroleum İsrail, Vietnam, Rusya ve ABD’de denizde petrol arıyor.
Noble ve Delek, İsrail’de gaz buldu
Noble’nin Delek ile birlikte İsrail’in kıta sahanlığı içinde denizde petrol-gaz aradığını hatırlatan bir enerji yetkilisi şöyle konuştu:
“İsrail’in iyi bir doğalgaz rezervi var. O bölgenin ilerisinde yakın bir yerde yer alan Güney Kıbrıs’ın açıklarında bir arama yapmak diğer firmalara göre Noble için ekonomik olabilir. Ancak, böyle bir siyasi riskin olduğu bir yerde yaklaşık 250 milyon doları bulacak bir yatırımın yapılması en azından şimdilik mantıklı değil.”