Yeni pandemi dalgası, artan sağlık korkuları ve kısıtlamalar anlamına geliyor. Aşının zamanlaması, dağıtımı ve kullanımı ile ilgili sorular devam ediyor
2021’de dünya ekonomisini kurtarmak için bir koronavirüs aşısı çıkacağına güvenen yatırımcıların, bilim adamlarının önümüzdeki uzun ve zorlu bir yol konusunda giderek daha fazla uyarıda bulunmaları nedeniyle beklentilerini yumuşatmaları gerekiyor.
İlaç şirketleri, Büyük Buhran’dan bu yana en kötü durgunluğu tetikleyen hastalığa çare bulma arayışında ilerleme kaydederken, ilk aşı dalgasının ne kadar etkili olacağı, 7 milyardan fazla kişiye dağıtmanın zorlukları ve böyle bir aşıyı olmaya kaç insanın “tamam” diyeceği ile ilgili sorular devam ediyor.
Halbuki küresel büyümenin geleceği, bu soruların yanıtlarında çünkü salgının yeni bir dalgası, sağlık korkularının ve hükümetin kısıtlamalarının günlük yaşamı ve ticareti engellemeye devam ettiği anlamına gelir. Manulife Investment’ın 660 milyar dolardan fazlasını yöneten portföy yöneticisi Chris Chapman, başarılı bir aşılama sistemi ortaya çıktığında bile, ekonomik sorunların tüm dertlerine deva olmayacağını söylüyor.
IMF şu anda dünya ekonomisinin bu yıl %4,4 küçüleceğini tahmin ediyor.
Chapman, “Kovid öncesi büyüme trendine geri dönmek bir yıldan fazla sürebilir. İyileşme zamanlaması gecikecek, ancak yine de önümüzdeki yıl bir noktada aşı beklentisi var” dedi.
Dünya ekonomisi onlarca yıldır merkez bankacılarına ve maliye bakanlarına krizden çıkmaları için bel bağladı, çünkü doğru miktarda parayı bir ekonomiye pompalarsanız, sonunda bir toparlanma oluşacaktır.
Kuşkusuz bilim yakın vadede büyük atılımlar yapabilir. Sağlık çalışanları ve en savunmasız olanlar gibi nüfusun yalnızca küçük bir kısmı aşılanırsa bile, bu, günlük yaşamın yeniden başlamasında büyük bir fark yaratabilir. 2020’de hane halkı ve işletmeler tarafından oluşturulan tasarruflar 2021’de piyasalara gelebilir.
Pfizer Inc., bu ay ABD’de Alman ortağı BioNTech SE ile aşısı için Kasım ayı sonunda acil kullanım izni isteyebileceğini söyledi. Yarışta bir diğer öncü olan Moderna, önümüzdeki ay olumlu ara sonuçları olursa bu yıl acil durum onayı olasılığını değerlendiriyor.
Dengeleme eylemi
Imperial College London’da bir epidemiyolog ve İngiltere hükümetine eski Covid-19 danışmanı olan Neil Ferguson, “İlkbaharın sonlarına doğru aşıların en savunmasız grupları korumak için yeterli miktarlarda bulunacağına dair makul bir olasılık var” dedi. “Ama en azından o zamana kadar, hayat maalesef toplumu yeniden açmak ve virüsü kontrol altında tutmak arasında dengeleyici bir eylem olmaya devam edecek.”
Bilimsel kazalar da işleri yavaşlatabilir. Johnson & Johnson, AstraZeneca Plc ve Oxford Üniversitesi’nin aynı nedenle çalışmaları durdurmasından haftalar sonra, bir katılımcının hastalanmasının ardından bu ay Covid-19 aşısının klinik denemelerini durdurdu. Gerçi daha sonra Cuma günü, her iki şirket de ABD’deki denemelerine devam etme planlarını açıkladı.
Ekonomik iyileşmeye de yardımcı olacak etkili tedavilerde de tablo karışık. ABD Başkanı Donald Trump’ın faydalarını övmesine rağmen, Gilead Sciences Inc.’den çok beğenilen remdesivir ilacı için bu ay hayal kırıklığı yaratan deneme sonuçları, antiviral tedavinin Covid-19 hastalarının hayatını kurtarmadığını gösterdi.
Test edilen bazı antikor tedavilerinden umut verici işaretler olsa da, steroid deksametazon, anlamlı bir fayda sağlayan diğer tek terapötiklerden biri ve çok şiddetli semptomları olan kişilere yönelik.
Etkili bir aşı keşfedilse bile, dağıtım lojistiği yine de iş hayatı, seyahat ve eğlencenin aksaması anlamına gelecek çünkü ilk etapta nüfusun yalnızca küçük bir alt kümesinin aşı olması mümkün ancak.
ABD ve euro bölgesindeki verilerin üçüncü çeyrekte toparlandığını ve korkulduğu kadar çökmediğini bu hafta göstermesi muhtemel olsa da, tüm bunlar küresel büyüme için sorun teşkil ediyor.
Kuzey yarımkürede kış yaklaşırken ve bununla birlikte virüs daha kolay yayılmaktayken, V şeklindeki bir iyileşme artık söz konusu değil. Bloomberg Economics’in yüksek frekanslı verileri, Ekim ayında özellikle Avrupa’dakiler olmak üzere birçok endüstriyel ülkede faaliyetin zayıfladığına işaret ediyor.
“Çok riskli”
Eski Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan, Bloomberg Television’a geçen hafta “Virüs önemli bir belirsizlik unsuru yaratıyor. Tahmin yapmak çok tehlikeli” dedi.
Pandeminin sona ermesi için olan baskının altını çizmenin nedeni ekonomik yara izlerinin halihazırda oluşmakta olduğu bilgisi. Bunların arasında: kaybedilen işler, rekor borçlar, kurumsal iflaslar, kaçırılan yatırım, anti-küreselleşme, yıpranmış zihinsel sağlık ve artan eşitsizlik var.
Yakın zamanda yapılan bir çalışma, virüsün halk arasında daha büyük bir huzursuzluk anlamına geldiği için, ABD ekonomisinin tek başına, uzun vadede kısa vadeli darbeden daha ağır basan “büyük, kalıcı olumsuz etkilere” tanık olacağını açıkladı.
Dünya Bankası Baş Ekonomisti Carmen Reinhart, Bloomberg Television’a verdiği demeçte, “Bu bir mali kriz olarak başlamadı, ancak çok ciddi mali sonuçları olan büyük bir ekonomik krize dönüşüyor” dedi. Önümüzde uzun bir yol var.
Virüsün büyük ölçüde kontrol altına alındığı dünyanın bölgelerinde bile tüketiciler temkinli davranıyor. Çin perakende satışları, hareket üzerindeki en sert sınırlar aylar önce kaldırılmış olmasına rağmen, daha yeni hızlanmaya başladı.
Diğer yandan, enfeksiyona yeniden yakalanma sorunu da var. Bilim adamları, küresel olarak bir avuç doğrulanmış vaka ile Covid-19’u birden fazla kez almanın mümkün olduğunu keşfettiler. Bu, bir aşının kısmen çözebileceği başka bir engel teşkil etmekte.
Londra Hijyen Okulu’nda bulaşıcı hastalık modelleme profesörü ve Birleşik Krallık hükümetinin Covid-19 danışma paneli üyesi Graham Medley, “grip gibi koronavirüsün de onu uzak tutmak için düzenli aşılama gerektirmesi ihtimali yüksek, bu da virüsün beklenenden daha uzun bir yay oluşturabileceği anlamına geliyor” diyor.
Ve ekliyor, “İkinci ve üçüncü enfeksiyonlar ilk enfeksiyon kadar bulaşıcıysa ve ilk nesil aşılar çok etkili değilse, o zaman Covid-19’un 2022 içlerine kadar yaşamın önemli bir yönü olmaya devam etmesi olası.”
Bloomberg