Kentlerde, imar planına uymayan, ruhsatsız binaların yıkılıp, plana uygun, toplu yerleşim alanlarının oluşturulması olarak nitelendirilen kentsel dönüşüm, 1980’lerden bu yana ülke gündeminde yer tutuyor.
Kentsel dönüşüm kavramı, uygulamada dönüşüm planlarıyla metropollerde karşılaştığımız bir olgu iken, 17 Ağustos 1999 Marmara sarsıntısından sonra tüm Türkiye’ye yayılan ve belediyelerin gündeminden çıkmayan bir mevzu haline geldi.
“Kentsel Dönüşüm” hakkında merak edilen hususlara, Fortes Mühendislik AŞ. İdare Heyeti Üyesi Mühendis Yavuz Kılıç açıklık getirdi.
Kentsel Dönüşümün Birden Fazla Hedefi Var!
Kentsel dönüşümün, bir kentsel yenileştirme olarak ele alındığında, kentlerin eski bir yapıdan daha yeni ve daha âlâ bir yapıya kavuşturulması manasını taşıdığını lisana getiren Fortes Mühendislik AŞ. İdare Heyeti Üyesi Mühendis Yavuz Kılıç, “Kentsel dönüşüm, birçok nedene bağlı olarak vakit içerisinde eskimiş, kullanımı uygun ve inançlı olmayan kentsel dokunun, günün standartlarına uygun olarak dönüştürülmesi sürecidir.
Kentler, vakit içerisinde olumlu ya da olumsuz değişime, dönüşüme uğrarlar. Artan göçlerle birlikte çarpık ve plansız kentleşme, toplumsal, çevresel ve fizikî açıdan makûs, yapılara dönüşebilirler. Vakit içerisinde eskiyen yapılar tehdit ögesi oluşturduğundan ötürü, süratlice yenilenmesi mümkün kazaların da önünü kesecektir.
Şehrin, kültürel mirasının gelecek jenerasyonlara aktarılması, doğal, tarihi ve kültürel dokusunun korunması da kentsel dönüşümün emellerinden biridir.
Kentsel dönüşümü, kentlerin belli gayeler çerçevesinde, “dönüştürülmesi, yenilenmesi, değiştirilmesi” olarak ele aldığımızda, kent hudutları içindeki rastgele bir alan, mahalle ya da semt, kentsel dönüşüm konusu içerisinde olabilir.
Kentsel dönüşüm faaliyetleri yapılırken, kentin fizikî şartları ile toplumsal sorunları ortasında direkt bir bağ kurulmalıdır. Kentsel dönüşüm ortaya çıkan yeni fizikî, toplumsal, ekonomik, çevresel ve alt yapısal gereksinimlere karşılık vermelidir.
Kentsel dönüşüm projeleri, çöküntü alanları haline gelen kent kesimlerinde ömür kalitesini tekrar üstlere taşıyacak stratejileri geliştirerek, kentsel refah ve hayat kalitesini artırmayı hedeflemelidir.
Kentsel dönüşümde, kentsel alanlar en aktif bir biçimde kullanılmalı ve gereksiz kentsel yayılmadan kaçınmaya yönelik projeler hayata geçirilmelidir. Bu sayede atıl olan alanların tekrar kullanıma açılması, gereksiz yayılmaları sonlandırmış olacaktır.
Tarihi Osmanlı Devri’ne Uzanıyor…
Kentsel dönüşüm tarihinin Osmanlı Dönemi’ne kadar uzandığını belirten Fortes Mühendislik AŞ. İdare Heyeti Üyesi Yavuz Kılıç, şunları söyledi: “Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılında kentsel dönüşüm faaliyetleri, öteki ülkelerle gerçekleştirilen ekonomik münasebetler temelinde gelişmesiyle birlikte birinci olarak ticaret kentleri olan İstanbul, Bursa, İzmir üzere kentlerde, bir yenilenme projesi olarak uygulanmıştır.
Ticaret merkezlerinin bulunduğu kentlerde, bilhassa 1860’lı yıllardan sonra, bedesten ve liman etrafındaki ticaret merkezlerinin yanı sıra çağdaş iş alanlarının varlığı da artmıştır. Çağdaş toplumun inşa edilmeye çalışıldığı bu süreçte yapılan kamu ve ticaret alanları sonucunda, kent merkezleri büyümüştür.
Büyüyen kent merkezleri, öbür ülkelerle yapılan ekonomik ticaret kapsamında yine gözden geçirilerek vakitle eskiyen, bozulan yapılar çeşitli projelerle yine kullanıma sunulmuştur. Bu periyotta yürütülen kentsel dönüşüm çalışmalarının bir başka hedefi ise İstanbul’da çıkabilecek mümkün yangınların önüne geçmeye yönelik birtakım yeni düzenleme projeleri biçiminde olmuştur.
Oluşturulan nizamnamelerle birlikte kentsel sıkıntıların çözülmesine yönelik yine inşa faaliyetleri yasal düzenlemelerle ele alınmıştır.
1990’lı yıllara geldiğimizde ise eskiyen ve afet riski taşıyan alanlarda kentsel dokuları tekrar dizayn etmek için kentsel dönüşüm birinci akla gelen araç olmuştur. Kentsel dönüşüm, 17 Ağustos 1999 Marmara sarsıntısından sonra tüm Türkiye’de nerdeyse herkes tarafından merak edilen bir gündem haline gelmiştir. ” diye konuştu.
61 Vilayette, 164 Bin Konut Kentsel Dönüşüme Girdi
Kentlerin en değerli konusu haline gelen kentsel dönüşümün, İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin 81 vilayetine yayıldığını belirten Fortes Mühendislik AŞ. İdare Heyeti Üyesi Yavuz Kılıç, şöyle konuştu: “05/2012 tarihinde hayata geçen kentsel dönüşüm yasası, 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi” maddesidir.
Kentsel dönüşüm konusunda Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın açıkladığı datalar incelendiğinde, tespitlere nazaran Türkiye’de 9,8 milyon bina, 28,6 milyon konut var. Türkiye genelinde 1,5 milyon, İstanbul’da da 300 bin bağımsız ünitenin acil bir formda dönüşmesi gerektiği dikkat çekiyor.
Türkiye genelinde 1,5 milyon konutun kentsel dönüşüm kapsamına alındığı bilgisine ulaşılmaktadır. Yeniden 81 vilayette 716 bin konut ve iş yeri riskli yapı kapsamına alındığı, 59 vilayette 600 bin bağımsız kısmın yer aldığı 273 riskli alanda da çalışmaların devam ettiği bilgisi dikkat çekiyor.
Kentsel dönüşüm için bugüne kadar vatandaşlara ve belediyelere, kira, taşınma ve kamulaştırma yardımı olmak üzere 15,5 milyar kaynak kullandığı da bilgiler ortasında yer alıyor.
Toplu Konut Yönetimi Başkanlığının (TOKİ) zelzele dönüşümü kapsamında bugüne kadar 61 vilayette, 146 ilçede 164 bin konutluk kentsel dönüşüm projesini hayata geçirdiği, yaklaşık 54 bin konutun plan ve proje çalışmalarının devam ettiği dikkat çeken ayrıntılar ortasında.
Tüm bu çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda kentsel dönüşümün tüm Türkiye’yi yakından ilgilendiren büyük bir dönüşüm olduğu ortaya çıkıyor.
Yaşam alanları yenilenirken, bu süreçlerde yürütülen mühendislik çalışmaları, kaliteli bir dönüşüm için kıymetli bir evreyi oluşturuyor.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı