Yeme bozukluğu olan bireylerin bedensel, duygusal ve toplumsal taraftan yaşadığı olağandışı durum nedeniyle ziyan görebildiğini belirten uzmanlar, çok yük kaybının tehlikeli sıhhat sıkıntılarına neden olabildiğini vurguluyor. Uzmanlar, yeme bozukluğu rahatsızlıklarının tedavi edilmemesi halinde kemiklerin zayıflaması, saç ve tırnaklarda kırılganlık, kas erimesi, halsizlik, kronik depresyon, tekrarlayıcı anksiyete üzere önemli sıhhat meselelerinin oluşabildiğine dikkat çekerek tedavisinde beslenme programının yanı sıra psikoterapinin de eş vakitli uygulanması gerektiğini söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, sık görülen yeme bozukluklarının belirtileri ve tesirleri hakkında değerli bilgiler paylaştı.
Yeme bozukluğu günlük ömrü etkiliyor
Yeme bozukluklarının besin ya da yeme davranışı ile ilgili fikir ve hislere karşı geliştirilen davranış değişikliği ile karakterize yetersiz yahut çok besin tüketimine yol açan kronik bir hastalık kümesi olduğunu belirten Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, “Yeme bozukluğu olan bir birey; bedensel, duygusal ve toplumsal taraftan yaşadığı olağandışı durum nedeniyle ziyan görebiliyor. Bu hastalık nedeniyle yeme davranışı bireylerin günlük ömrünün büyük bir kısmını etkiliyor. Buna ek olarak kimi hastalık kümelerinin ölümcül olabilmesi ve önemli organ hasarlarına sebebiyet vermesi nedeniyle yeme davranışının büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu söylemekte yarar var.” dedi.
Başarısız eserler için gerekli adımlar atılmalı
Amerikan Psikiyatri Birliği’nin oluşturduğu Mental Hastalıklarda Teşhis Kitabı DSM 5’e nazaran yeme bozukluklarının anoreksiya nevroza, blumiya nevroza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, pika, tanımlanmamış yeme bozuklukları ve başka yeme bozuklukları formunda sınıflandırıldığını söz eden Tuncer, “Anoreksiya nevroza ve blumiya nevroza bu hastalık kümesi ortasında en sık rastlanan ve ruhsal belirtiler ile önemli bedensel sıkıntıların birlikte bulunduğu iki hastalık kümesidir.” dedi ve yeme bozukluğu çeşitlerini şöyle açıkladı:
Anoreksiya nevroza, tedavisi en güç psikiyatrik hastalıklardan biri olarak tanımlanıyor. Ekseriyetle ergenlik devrinde ortaya çıkan bu hastalık kümesinde bireyler olumsuz vücut algısı nedeniyle yük kazanmaktan korkuyorlar. Bu nedenle besin alımlarını kısıtlayarak ya da oruç tutma, çok idman yahut ilaç kullanımı üzere arınma davranışları ile zayıf kalmayı sürdürmeye çalışıyorlar. Anoreksiya nevrozada çok derece düşük beden tartısı ve şiddetli besin kısıtlamaları ile sağlıklı beden yükünü reddetme durumu görülür. Bu küme hastalarda kendi vücutları ve beden tartılarına ait çarpık bir algı kelam mevzusudur. Beden tartısının bu kadar düşük olmasıyla bu hastalığa sahip bayanlarda menstruasyon görülmüyor.
Blumiya nevroza’da hastalar çok ve denetimsiz yeme sonucunda tartı kazanıyorlar. Daha sonra hasta tartı artışını durdurma emeliyle kendini kusturma, çok antrenman, laksatif ya da diüretik ilaç kullanımı üzere uygunsuz telafi davranışları sergiliyor. Bireyler bu denetimsiz yeme ve yük kazanımı sonucunda telafi atağı davranışlarını farklı periyotlarda tekrarlıyorlar.
Tıkınırcasına yeme bozukluğunda tıpkı blumiya nevrozada olduğu üzere bireylerde yeme denetiminin kaybedilmesi ile çok ölçüde besin tüketimi görülüyor. Fakat bu yeme bozukluğu kümesinde, tartı çıkarı sonrasında telafi edici davranışlar gerçekleşmiyor.
Pika’da ise en az bir ay müddetle, devamlı olarak kağıt, saç, boya, sabun, kül, kil üzere besin olmayan bir hususun tüketilmesi kelam konusu oluyor. Bu hastalık çocuklarda daha sık olmakla bir arada her yaş kümesinde görülebiliyor.
Aşırı yük kaybı tehlikeli sonuçlar doğuruyor
Öğretim Vazifelisi Funda Tuncer, yeme bozukluklarında hastalardaki çok yük kaybının tehlikeli sıhhat meselelerine neden olabildiğini vurguladı ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Tedavi edilmediğinde kemiklerin zayıflaması, kırılgan saç ve tırnak, kuru cilt, kas erimesi, halsizlik, şiddetli kabızlık, beyin hasarı ve kısırlık meydana gelebiliyor. Daha ileri durumlarda çoklu organ yetmezliği görülebiliyor ve bireylerin vefatına dahi sebebiyet verebiliyor. Blumiya nevroza’da beden tartısı çok düşük olmamasına rağmen kısıtlayıcı ve telafi edici uygunsuz davranışların varlığı ile menstruasyon düzensizliği, kabızlık, reflü, ödem, böbrek işlev bozukluğu, kas zayıflığı, yorgunluk, kalp ritim bozukluğu üzere hastalıklarla karşılaşılabiliyor. Fizikî bulguların yanında bu bireylerde ruhsal meseleler da görülebiliyor. Kronik depresyon, tekrarlayıcı anksiyete belirtileri, alkol ve sigara bağımlılığının da sıklıkla mevcut hastalığa eşlik ettiğini söyleyebiliriz.”
Tedavide multidisipliner yaklaşım gerekli
Hastalığın tedavisinde psikiyatrist, psikolog ve diyetisyenlerin yanı sıra yeme bozuklukları nedeniyle gelişen öteki hastalıkların tedavisi için endokrinolog, kardiyolog, nefrolog, gastroenterolog ve ortopedistlerin de yer aldığı disiplinler ortası bir çalışmanın gerekli olduğunu vurgulayan Tuncer, “Yeme bozukluklarında tedavinin maksatları bireyi sağlıklı beden yüküne getirmek, yeme bozukluğunun neden olduğu hastalıkların tedavisini sağlamak, yeme bozukluğunun gelişimine neden olan ruhsal problemlerin tedavisi ve yeme bozukluğuna neden olan davranışları değiştirmektir. Bu hastalık kümesinde beslenme tedavisinin hedefi ise yeme bozukluğuna sahip bireylerin besinlere karşı geliştirdikleri his ve fikirlerinin değiştirilmesidir. Çok düşük tartıya sahip olan yeme bozukluğu hastalarında temel gaye bireylerin sağlıklı beden yüküne getirilmesi ve hastalık nedeniyle yetersizliği olan besin ögelerinin yerine konulmasıdır.” dedi.
Beslenme tedavisi ve psikoterapi eş vakitli uygulanmalı
Yeme bozukluklarında planlanmış kişisel bir beslenme programı ile yakın takip sağlandığını söz eden Tuncer, “Bunun yanı sıra sağlıklı beslenme davranışlarının gelişmesi gayesiyle besin tüketimleri kaydediliyor. Daha sonra bireyin besine verdiği ehemmiyet, beslenme danışmanlığı ve psikoterapi ile azaltılıyor. Bu kapsamda bireylerin besinlere karşı kanılarının değiştirilmesi emeliyle beslenme eğitimi veriliyor. Hastanın beslenme tedavisiyle birlikte psikoterapiyi eş vakitli alması gerekiyor. Bunun yanı sıra tedavi sürecinde aile ve toplumsal etrafının de dayanağı epey kıymetli.” diye konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı