Festivalin ikinci gününde “Yapay Zekâ ve Tekno-Lojik Gelişmeler” programı, Distopyaya Teorik ve Eleştirel Yaklaşımlar akademik oturumu ve sinema gösterimleri devam ederken Babis Makridis ve Feza Çaldıran’ın başka oturumlarda gerçekleştirdiği masterclass, Fazilet Tepegöz’ün iştirakiyle gerçekleşen uzun metraj sinema gösterimi programları büyük ilgi gördü.
Distopya Sinema Festivali’nin ikinci günü olan cumartesi gününde, izleyiciler şenlik sloganının da yerini bulacağı halde “daha derine dal”dı. Ütopya ve distopya cihanını daha yakından tanımak isteyen izleyiciler, akademik oturumlarla akademik açıdan distopya kavramını dinlerken, usta direktörlerin distopya ve ütopya cihanına nasıl baktığına da şahit oldu.
“Ölüm en büyük distopyadır”
Hellenic Sinema Academy Awards’da En Düzgün Sinema mükafatı, Torino sinema şenliğinde Fipresci Mükafatı ve Odesa Memleketler arası Sinema şenliğinde En Düzgün Sinema ve En Âlâ Direktör mükafatları üzere pek çok mükafata layık görülen Babis Makridis, Distopya Sinema Şenliği aracılığı ile sinema severlerle buluştu. İki yıl evvel distopyaya dair yaptığı belgesel ve çeşitli sinemalarından kesitler göstererek izleyicilere distopik bir ortam yaşatmak isteyen Makridis, ayrıyeten şenliğe özel yaptığı kısa sinemasını de birinci sefer Distopya Sinema Şenliği izleyicileriyle paylaştı. Distopik bir sinema yaparken distopyanın içindeki ütopyayı bulmanın çok kıymetli olduğunu vurgulayan Makridis, bu iki kavramın öznel olduğunu söyleyerek seyircilere distopya ve ütopya kavramının onlar için ne söz ettiğini sordu. Gerçek distopya sinemalarının insanın ta kendisi, özü ile ilgili olduğunu savunan Makridis, oturumun sonunda kendi ütopyasını ve distopyasını “Benim ütopyam çocukluktur. Her şey bizim hayal gücümüze bağlıdır. Biz büyüdükçe hayallerimizi geride bırakırız. En sonunda mevte ulaşırız. Vefat en büyük distopyadır. Bu fikir çocukluğun neden ütopya olduğu fikrini de pekiştirmektedir.” formunda açıkladı.
“Çektiğim hiçbir şeyi izlemiyorum, zira acı duyuyorum.”
Moderatörlüğünü Hatice Aşkın’ın yaptığı oturumda Şahsiyet, Daha, Kuzu ve Meryem üzere projelerle tanıdığımız Feza Çaldıran, bölüme fotoğrafçılığa ilgi duyması ile başladığını ve uzun bir müddet asistan olarak vazife aldığını açıkladı. Distopya sinemanın belli kodları olduğunu ve bu kodlarla baştan kısıtlandığını belirten Çaldıran, Türkiye’de distopik sinema çekmek için kendi kendini geliştirmenin gerekli olduğunu vurguladı ve “Bu sinemaları seyretmeli ve anlamalısın. Biz hem mekanik hem de sanat manasıyla çalışıyoruz. Kamera hareketleri mekanik, ancak yerler sanatsal. İmaj direktörünün sinema lisanını oluşturması lazım bilhassa distopyada. İzlediğin sinemalardan referansla bir distopya sineması yapabilirsin.” dedi. Büyük bir David Fincher hayranı olduğunun altını çizen Çaldıran, Seven sinemasının Şahsiyet dizisinde onu etkilemiş olabileceğini ve izler görülebileceğini belirtti. “Çektiğim hiçbir şeyi izlemiyorum, zira acı duyuyorum.” diyen Çaldıran, o zamanki koşullarda en düzgün olanı çekmeye çalıştığını ve sineması tekrar izlerse daha uygununu yapabileceğini düşündüğü için bunun kendine acı verdiğini belirtti. Herkesin ona kamera markası sorduğunu anlatan Çaldıran, bir marka takıntısı olmadığını ve en son kamerayı düşündüğünü söylemeyi de ihmal etmedi.
“Distopya dediğimizde başımızda bir klişe var”
Günün son söyleşisi ise şenliğin Uzun Metraj Program Yöneticisi sinema müellifi Kerem Akça’nın moderatörlüğünde Gölgeler İçinde sinemasının direktörü Fazilet Tepegöz ve yapımcılarından Umut Özçorlu ile gerçekleşti. “Gölgeler İçinde” sineması Fazilet Tepegöz’ün de iştirakiyle sinema severlere skopofili dolu bir tecrübe yaşattı. Programda direktör Fazilet Tepegöz’ün dünya prömiyerini 42. Moskova Milletlerarası Sinema Festivali’nde yaparak Heyet Özel Ödülü’ne layık görülen, Türkiye prömiyerini yaptığı 57. Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nde ise toplam beş ödül alan ve şenliklerde uzunluk gösteren sineması “Gölgeler İçinde” üzerine konuşuldu. Gölgeler içinde ile vakitsiz ve yersiz bir dünya kurduğunu belirten Tepegöz, Gürcistan’da bir maden kasabasında çektiği bu sinemanın bilhassa yeri keşfetmeye başladıktan sonra öykünün bu doğrultuda güncellendiğini belirtti ve “Mekanın öykünün içine sızmasını seviyorum” dedi. Metropolis sineması, antropolojik metinler ve Rus bilim kurgu edebiyatından sık sık etkilendiğini söyleyen, hatta bu sinemada yansımalarını görebileceğimizi vurgulayan Tepegöz, “Distopya dediğimizde başımızda bir klişe var. Bilim kurgu dediğimizde başımızda daima uzay seyahati canlanıyor. Aslında ezoterik kavramların ve spiritüel kavramların daha çok yeri var bilimkurguda. Önümüzdeki yıllarda bu mistik dünyayı sinemalarda daha verimli kullanabiliriz. O yargıyı kırmak felsefi metinleri kurgulamak benim için çok büyük bir deney alanı.” dedi. Bilimkurguyu çok sevdiğini belirten Tepegöz, artık gerçek kıssaların onu heyecanlandırmadığının da altını çizerek yeni projelerinin bilimkurguya dokunduğunun da sinyallerini verdi.
Distopya Teorik ve Eleştirel Yaklaşımlar
“Tekno-distopyada Bayan Temsili” konusunu ele alan Burcu Küheylan, distopyanın tarihi gelişimi, politik bağlamı ve biçemsel özellikleri baz alınarak değerlendirilmesinin ve popülerleşmesinin sorgulanmasının değerini belirtti. Distopya çeşidinde geçmişten bugüne bayanları yaratıcının maksat nesnesi olarak sunan yapıtların varlığından örnekler veren Küheylan, “Japon İşi” ve “Metropolis” üzere sinemalar üzerinden tezini örnekleyerek savundu. Distopyalarda var olan robot bayanların çoğunlukla erkeklerin ülkü bayanı olarak hem büyüleyici hem de korkutucu bir imge olduğunu söyleyen Küheylan, son olarak Teknodistopya’nın icra ve temsili çabucak hemen erkek monopolünden çıkarak uğradığı değişimlere değindi.
“Sinemada Ütopyalar ve Distopyalar” konusu ile ilgili akademik tezini sunan Simon Spiegel, anlatının yalnızca bir kıssa elde etmekle ilgili olmadığını, bir alternatif sunmak olduğunu vurguladı. Kıssada genel olarak memnunluktan farklı bir çeşit çatışmaya muhtaçlık olduğunu söyleyen Spiegel, ütopik ve distopik öykü kurgusunun aslında hiç de değişik olmadığını vurguladı.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nün katkıları, Üsküdar Belediyesi’nin iş birliği, BKM Mutfak’ın dayanağı ve Milletlerarası Bağımsız Sinema ve Sanat Derneği tarafından birinci sefer bu yıl düzenlenen Distopya Sinema Şenliği son günü olan pazar günü de pek çok programla distopik kainatın kapılarını aralamaya devam edecek.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı