Diyabet, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, teneffüs hastalıkları üzere kronik rahatsızlıkları olan bireylerde Covid geçirmek sağlıklı bireylere nazaran daha fazla risk taşıyor. Covid sürecinin barındırdığı bu riskin yanı sıra hastalığı atlattıktan sonraki devir de yakın takip edilmesi gereken bir süreç olarak karşımıza çıkıyor. Covidin uzun devir tesirleri hala tam olarak bilinmiyor olsa da, kronik hastalarda Covid sonrası süreç hayati değer taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi İç Hastanesi Bölümü’nden Uz. Dr. Yusuf Emre Uzun, kronik hastaların Covid süreci, uzamış Covid sendromu ve sistemli takiplerin kıymetli hakkında bilgi verdi.

Diyabette kan şekeri denetimi günde 3-4 sefere çıkabiliyor

Diyabet, insülin tesiri ya da sentezindeki yetersizlik nedeniyle ortaya çıkan kan şekeri yüksekliği ile karakterize, daima tıbbi bakım gerektiren, kronik bir metabolizma bozukluğudur. Bu hastalığın tedavisinde hedef, kan şekeri denetimi sağlamanın yanı sıra hastalığın akut komplikasyon riskini azaltmak ve hastaları kronik komplikasyonlardan korumaktır. Diyabet hastalarının takibinde hastanın meskende kendi kendine kan şekeri ölçümü yapması değerlidir. Bu ölçümler bilhassa insülin tedavisi alan hastalarda, hamilelerde, kan şekeri şimdi denetim altına alınamamış hastalarda daha sık yapılmalıdır. (günde 3-4 kez) Tedavi değişikliği yapılan hastalarda ve ortaya giren hastalık (Covid-19) durumlarında konutta kan şekeri ölçüm sıklığı artırılmalıdır. Bu hastalarda hem hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) hem hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) sıklığı artmıştır. Meskende kan şekeri ölçümleri bu komplikasyonların önüne geçilebilmesi ve tedavinin optimize edilebilmesi açısından yararlıdır.

Tansiyonun damarlarda bıraktığı tahribat nedeniyle nizamlı denetim şart

Kan basıncı için ülkü pahalar büyük tansiyon 120 mmHg, küçük tansiyonun ise 80 mmHg civarında olmasıdır. Üst üste iki gün ve iki defa yapılan ölçümlerde büyük tansiyonun 140 mm Hg ve üzerinde ya da küçük tansiyonun 90 mm Hg ve üzerinde olmasına hipertansiyon (yüksek tansiyon) ismi verilmektedir. Hipertansiyonu yani yüksek tansiyonu olan hastalarda Covid-19 enfeksiyonunun daha ağır seyretme riski bulunmaktadır. Örneğin Covid-19 enfeksiyonu seyri sırasında denetimsiz tansiyon yükseklikleri ile karşılaşılabilmektedir. Tansiyon yüksekliği genelde hastalarda rastgele bir komplikasyona sebep olmadığından kendi kendine fark edilmesi zordur. Bu nedenle her yaştan sağlıklı bireylerin dahi tertipli olarak kan basıncı ölçümlerini takip etmesi, yüksek tansiyonun denetimini kolaylaştırmaktadır. Zira uzun mühlet hipertansiyon sorunu yaşayan ve daha sonra kan basıncı düşürülüp tedavi edilen bireyler bile damar hastalıkları riski taşımaktadır. Günün birçok saatinde tansiyon olağan düzeylerde tutulsa da orta sıra artan kan basıncının damarlarda meydana getirdiği ziyanı telafi etmek mümkün değildir. Bu nedenle günün farklı vakitlerinde tansiyonun ölçülmesi ve izlenmesi değerlidir.

Bu hastalık kümelerine dikkat!

Covid-19 ‘a karşı risk altında olan kronik hasta kümeleri şöyle sıralanmaktadır:

• Kanser
• Tip 2 diyabet
• Hipertansiyon
• Koroner arter hastalığı
• Kalp yetmezliği
• Kalp kası hastalıkları
• Kronik böbrek hastalığı
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
• Obezite
• Organ nakline ya da farklı hastalıklara bağlı bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar

Uzamış Covid sendromu riski kronik hastalıklarda artıyor

Uzamış Covid (Long Covid) sendromu, covid-19 enfeksiyonu geçiren hastalarda hastalığa bağlı fizikî ve/veya zihinsel semptomların 4 haftadan uzun sürmesi durumunda kullanılan bir tanımlamadır. Birtakım kaynaklar semptomların 2 aydan daha uzun sürmesini uzamış Covid sendromu olarak kabul etmektedir. Uzamış Covid sendromunda en sık görülen semptom ve belirtiler; yorgunluk, nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, koku kaybı, eklem ağrısı, baş ağrısı, ağız kuruluğu, göz kuruluğu, iştahsızlık, baş dönmesi, kas ağrısı, uykusuzluk, saç dökülmesi, terleme ve ishaldir. Semptomların gerileme müddeti hastalık şiddetine, hastanın yaşına ve kronik hastalıklarına bağlı olarak değişebilmektedir. Bu semptomların gerilemesi 2 hafta kadar sürebilmekteyken birtakım hastalarda 6 aya kadar uzayan müddetler bildirilmektedir. Hastalığı daha ağır geçiren hastalarda düzgünleşme müddetinin daha uzun olması beklenmektedir. Uzamış Covid sendromu bayanlarda, obez bireylerde, astım ve KOAH hikayesi olan bireylerde ve hipertansiyon, kalp hastalığı, diyabet, immün yetmezlik üzere kronik hastalıkları olan şahıslarda daha sık ve uzun müddetli olarak görülmektedir.

Covidin uzaması bu problemleri beraberinde getiriyor

Uzamış Covid sendromu görülen hastalarda birden fazla organ ve sistemde komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlardan kimileri şu formda sıralanabilir:

• Kardiyovasküler: Aritmi (ritim bozukluğu), miyokardit (kalp kası iltihabı),
• Solunum: Pulmoner emboli, kronik öksürük, nefes darlığı
• Endokrinolojik: Yeni gelişen diyabet, diyabet hastalarının denetiminde bozulma, tiroidit
• Nörolojik: Koku ve tat kaybı, konsantrasyon zahmeti, hafıza sıkıntıları, uyku problemleri
• Psikiyatrik: Depresyon, anksiyete
• Dermatolojik: Saç dökülmesi, dermatit

Sağlıkta dijital dönüşüm hastalıkların takibini kolaylaştırıyor

Covid- 19 geçirmiş hastaların bilhassa de eşlik eden kronik hastalıkları olan bireylerin oksijen saturasyonu, kan şekeri, kalp ritmi üzere parametreleri yakın takip edilmelidir. Memorial Dijital Sıhhat Asistanı ile hastaların tansiyon, nabız, ateş, kan şekeri, oksijen saturasyonu anlık takip edilebilmektedir. Meskende kullanılabilen bir aygıt vasıtasıyla kronik hastalıkları bulunan ve yaşamsal değer taşıyan bedellerinin nizamlı denetimi gereken hastalara hekimi ve hemşiresi tarafından dijital olarak yakından takip ve etkileşim imkanı sağlayan kıymetli teknolojiler sunulmaktadır.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı