Normal koşullarda havadaki kirleticilerin, hava hareketleriyle bir bölgeden başkasına taşındığını belirten uzmanlar, havada asılı kalan sis katmanının kirleticilerin sisli bölgeye yapışarak farklı bölgelere taşınmasını bir ölçü engellediğine dikkat çekiyor. Bu durumda sisin ağır olduğu bölgelerdeki havanın, sisin olmadığı periyoda nazaran daha kirli olduğunu kaydeden uzmanlar, bu devirlerde bilhassa teneffüs ve kalp rahatsızlığı olan şahısların dikkatli olması gerektiğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, sisin virüs ve bakteriler için de bir tutunma yüzeyi oluşturduğunu vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu (SHMYO) Etraf Sıhhati Öğretim Vazifelisi Ahmet Adiller, hava kirliliği ve nedenlerine ait değerlendirmede bulundu.
Hava kirliliği, havanın doğal halinden uzaklaşması durumudur
Havanın içerisinde temel gereksinimlerimizden biri olan oksijenin bulunduğu gaz karışımı olduğunu belirten Öğretim Vazifelisi Ahmet Adiller, “Bu karışım içerisinde yer alan gazların neler olduğu ve bunların hangi oranlarda bulunduğu hayati bir ehemmiyete sahiptir. Zira dünya içerisinde yer alan tüm canlılar ister karada yaşasın ister suda bu gaz karışım oranına adapte olmuştur. İşte bu gaz karışımında olmayan bir gazın havada bulunmasına ya da hâlihazırda havada bulunan bir gazın oranının değişmesine hava kirliliği ismini veriyoruz. Olağan ki hava kirliliği yalnızca gazlarla alakalı bir kavram değil. Havada bulunan partikül halindeki katı unsurlar yani tozlar ile sıvılar da hava kirliliğine dahil edilebilir. Velhasıl hava kirliliği havanın doğal halinden uzaklaşması durumudur diyebiliriz.” diye konuştu.
Hava kirliliği etraf sıhhatini olumsuz etkilemektedir
Solunumun en temel ve en sık gerçekleştirdiğimiz fizyolojik faaliyet olmasının, hava kirliliğini öteki çevresel kirlilik çeşitlerinden bir adım öne çıkardığını kaydeden Öğretim Vazifelisi Ahmet Adiller, “Solunum seçimli yapılacak bir aktivite olmadığı için havanın kirli olduğu bir bölgede yaşayan tüm canlılar bu kirlilikten direkt etkileniyor. Yemeği ya da suyu sıhhatsiz bulduğumuzda ya da beğenmediğimizde tüketmeyebiliyoruz. Fakat teneffüsü devam ettirmeye mecburuz.” diye konuştu.
Kirli hava bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir
Kirli bir havayı uzun müddet solumanın alerjik tepkilerden kalp hastalıklarına, inmeden akciğer kanserine kadar pek çok farklı rahatsızlığa sebep olabidiğini söz eden Adiller, şunları söyledi:
“Elbette hava kirliliği direkt akciğer kanseri yapar demek yanlışsız bir yaklaşım değildir. Lakin genetik yatkınlığı olan bireylerde tetikleyici öge olma ihtimali epey yüksektir. Uzun yıllar boyunca solunan hava içerisinde yer alan kimi kirleticiler insan bedenindeki doku ve organlarda birikerek kronik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur. Dünya genelinde yapılan ayrıntılı araştırmalar pek çok rahatsızlığın altında yatan sebeplerden birinin de hava kirliliği olduğunu göstermektedir.”
Ekosistemdeki her canlı etkileniyor
Çevre açısından bakıldığında hava kirliliğinin pek çok olumsuz süreci beraberinde getirdiğine dikkat çeken Öğretim Vazifelisi Ahmet Adiller, “Hava tüm canlıların temel muhtaçlığı ve tüm çevresel öğelerle temas halinde olduğundan ekosistem ve içerisinde yaşayan tüm canlıları direkt ya da dolaylı olarak etkilemektedir. Örneğin hava kirliliği sonucunda meydana gelen asit yağmurları canlılar üzerindeki direkt tesirlerinin yanı sıra su kaynaklarını ve besinlerin kaynağı olan toprağı etkilemektedir. Asit yağmurları sonucunda kirlenen su kaynakları canlıları direkt su tüketimleriyle etkilediği üzere toprakta yetişen bitkileri etkileyerek besin güvenliğini riske atmaktadır. Her ne kadar ortaya konan raporlar bilhassa gelişmiş ülkelerdeki hava kirliliği ve hava kirliliğine bağlı ölümlerin ve hastalıkların sayısının azaldığını gösterse de hava kirliliğine karşı daha önemli tedbirlerin alınması ve daha radikal siyasetlerin kabul görmesi gerekmektedir.” diye konuştu.
Kirli havada sis, olumsuz tesirleri artırıyor
Sisin temelde havadaki sıcaklık farklarına bağlı olarak gelişen meteorolojik bir olay olduğunu, hava kirliliğinin sise sebep olduğunu söylemenin hakikat olmayacağını belirten Ahmet Adiller, “Ancak sisin oluştuğu bölgenin hava kalitesi sıhhat açısından epeyce değerlidir. Sis oluşan havanın kalitesi düşükse yani kirli bir havada sis oluşuyorsa, sis hava kirliliğinin olumsuz tesirlerini önemli ölçüde arttırmaktadır.” dedi.
Öğretim Vazifelisi Ahmet Adiller, “Normal kaidelerde havadaki kirleticiler hava hareketleriyle bir bölgeden başkasına taşınırken, havada asılı kalan sis katmanı kirleticilerin sisli bölgeye tabiri caizse yapışarak farklı bölgelere taşınmasını bir ölçü pürüzler. Bu durumda sisin ağır olduğu bölgelerdeki hava, sisin olmadığı periyoda nazaran daha kirli olur. Bu periyotlarda bilhassa teneffüs ve kalp rahatsızlığı olan bireylerin dikkatli olması gerekmektedir.” ihtarında bulundu.
Sis Covid-19 riskini artırıyor
Ahmet Adiller, “Sis ayrıyeten virüsler ve bakteriler için de bir tutunma yüzeyi oluşturduğundan pandemi sürecinde Covid-19 riskini de arttırmaktadır. Virüsler ve bakteriler sisli havada olağanda kaldıklarından daha uzun müddet asılı kalabildikleri için bulaşma riski de artmaktadır.” dedi.
Hava kirliliğine insanın katkısı çok büyük
Hava kirliliğinin doğal ya da antropojenik denilen insan kaynaklı olabileceğini söz eden Adiller, “Günümüzde doğal hava kirliliği, insan kaynaklı hava kirliliği yanında ihmal edilebilecek düzeydedir. Bilhassa sanayi ihtilali ile birlikte giderek artan güç ve hammadde gereksinimi bizi bugüne getirmiştir diyebiliriz. Isınma ya da güç kaynaklı fosil yakıt kullanımı, endüstride hava kirliliği denetim sistemlerinin verimli bir formda kullanılamaması hava kirliliğinin en temel sebepleridir.”dedi.
Bireysel ve kitlesel tedbirler alınmalıdır
Hava kirliliğini önlemede kişisel tedbirlerin yanı sıra kitlesel tedbirlerin de tesirli olacağını kaydeden Adiller, tavsiyelerini şöyle sıraladı:
“Günümüzdeki ömür şartlarımızı olumsuz etkileyen hava kirliliğine hepimiz az ya da çok katkıda bulunuyoruz. Kullandığımız araçlar, kullandığımız yakıtlar ya da satın aldığımız rastgele bir eser hava kirliliğine katkıda bulunuyor. Bu yüzden öncelikle hatamızı kabul etmeli ve ömür üslubumuzu bu doğrultuda şekillendirmeliyiz. Doğal ki kişisel olarak başarabileceklerimiz sonlu olsa da kitlesel bir hareketin yaratacağı tesir daha büyük adımları peşinden getirecektir. Fosil yakıtların kullanımı ve yenilenebilir güçler konusunda çevreci siyasetlerin uygulanması kısa vadede gözle görünür çevresel tesirlerin yanında çok uzak olmayan bir gelecekte daha sürdürülebilir bir dünya yaratmanın birinci adımları olarak sayılacaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı