Tüm dünyada çocuklar ortasındaki ölümlerin en kıymetli nedenlerinden birincisinin pak olmayan su ve besin kaynakları ile yetersiz hijyen kaideleri olduğunu kaydeden Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “5 yaşından küçük toplam çocuk ölümlerinin yüzde 18’i ishale bağlıdır. Uygun teknik ile el yıkamak ishal olaylarını yüzde 50 oranında azaltabiliyor.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, 15 Ekim’in 5 kıtada 70’den fazla ülkede ‘Küresel El Yıkama Günü’ olarak kutlandığını hatırlatarak, UNICEF tarafından birinci defa 2008’de ilan edilen ‘Küresel El Yıkama Günü’nün, ellerin su ve sabunla yıkanmasının değerini, sıhhat alanındaki en tesirli ve ucuz müdahale olarak vurgulamayı amaçladığını anlattı.
Çocuk ölümlerinin ikinci nedeni ishal…
UNICEF uzmanlarının, yalnızca el yıkamakla her yıl bir milyon çocuğun hayatının kurtulabileceğini bildirdiğini kaydeden Dr. Dilek Leyla Mamçu, şöyle devam etti:
“Tüm dünyada pak olmayan su ve besin kaynakları ile yetersiz hijyen kaideleri bilhassa çocuklar ortasındaki ölümlerin en kıymetli nedenlerinden biri. İshal ve zatürre üzere hastalıkların her yıl dünyada yaklaşık 3.5 milyon çocuk vefatına neden olduğu ve bunların yarısından fazlasının 5 yaşından küçük olduğu iddia ediliyor.”
Çocuklar ortasında görülen ölümlerin en yaygın ikinci nedeninin ishal olduğunu da vurgulayan Dr. Dilek Leyla Mamçu, “5 yaşından küçük toplam çocuk ölümlerinin yüzde 18’i ishale bağlıdır. Uygun teknik ile el yıkamak ishal olaylarını yüzde 50 oranında azaltabiliyor.” dedi.
El yıkamanın önemi
Yüzyıllar boyunca su ve sabunla el yıkamanın şahsî hijyenin bir ölçüsü olarak kabul edildiğini kaydeden Dr. Dilek Leyla Mamçu, el yıkamanın değerini şöyle anlattı:
“Gün içinde değişik aktivitelerle eller kirlenir ve hastalık kaynağı olan mikroorganizmalar ellere yerleşir. Gözle görünmeyen bu mikroorganizmalar ağız, burun, deri üzere yollarla bedene girer ve enfeksiyon yaratır. Başta grip, soğuk algınlığı, zatürre üzere teneffüs yolu virüsleri yanında ishal, hepatit A üzere birçok bulaşıcı hastalık bakterisi de yanlışsız yıkanmayan eller aracılığı ile bulaşır.”
Sıvı sabun tercih edilmeli ve takılar çıkartılmalı
Dr. Dilek Leyla Mamçu, el yıkamanın kıymetli kriterlerini de şöyle sıraladı:
– Su ve sabun kullanılarak yapılmalı, yalnızca su kullanılması kâfi değil.
– El yıkamada çok sıcak ve çok soğuk su ellerde tahrişe neden olur, mikroorganizmaların girişine taban hazırlar.
– Eller yıkanırken tüm takılar çıkartılmalı.
– Katı sabunda mikroorganizma üreyebildiği için sıvı sabun kullanılmalı.
– Kısmen boş sabun dağıtıcısına sabun eklenmemeli. Sıvı sabun yine doldurulacaksa büsbütün boşaltılıp yıkanmalı, dezenfekte edildikten sonra yine sabun eklenmeli.
– Çok kullanımlık havlular uygun değil.
– Tesirli el yıkama 30 saniye ile 1 dakikalık müddette gerçekleşir. Eller çok kirli ise 3-5 dakika sürebilir.
Gözle görülür kir için antiseptik kullanılmamalı
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, yanlışsız el yıkamanın nasıl olması gerektiğini şu biçimde anlattı:
“Eller su ile ıslatılır, 3 – 5 ml sıvı sabun alınır, sıvı sabun ile eller el bilekleri, avuç içleri, baş parmaklar ve parmak ortaları en az 30 saniye ovalanır. Avuç içi, parmak ortaları, parmak uçları bilhassa tırnak tabanları ve baş parmaklarda temizlenecek biçimde yeterlice yıkanmalıdır. Eller yıkanırken yavaş yavaş 15 – 20’ye kadar sayılmalıdır. Eller durulandıktan sonra tek kullanımlık havlu ile kurulanmalı, musluk kullanılan havlu ile kapatılıp havlu çöpe atılmalıdır.”
Su ve sabuna ulaşılamayan yerlerde, iş yerlerinde, okullarda, seyahat esnasında, acil durumlarda el antiseptiği kullanılabileceğini de tabir eden Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Ancak hiçbir vakit el yıkamanın yerini tutmaz. Ellerde gözle görünür kir varsa kullanılmaz.” dedi.
Eller ne vakit yıkanmalı?
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, ellerin ne vakit yıkanması gerektiği konusunda da şu bilgileri verdi:
– Eller kirli hissedildiği vakit,
– Yemek hazırlamadan ve yemeden evvel, yedikten sonra,
– İşe başlamadan evvel,
– Tuvaleti kullandıktan sonra,
– Çöplere dokunduktan sonra,
– Para alışverişinden sonra,
– Hasta insanlara dokunmadan evvel ve sonra,
– Burnumuzu temizledikten sonra,
– Rastgele bir kesik ve yaraya dokunduktan sonra,
– Hapşırdıktan, öksürdükten, burun, kulak karıştırdıktan sonra el yıkamalıyız.
Dr. Dilek Leyla Mamçu, gerçek el yıkamanın enfeksiyonlardan korunma ve enfeksiyonların yayılımını önlemede en tesirli ve en ucuz yol olduğunu da vurguladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı